کار کیسه صفرا در انسان انباشتن و تغلیظ صفرا است تا به هضم چربی کمک نماید. وقتی که چربی وارد اثنی عشر می شود باعث تحریک و ترشح هورمون Cholecystokinin توسط مخاط روده می شود. هورمون مذکور از راه خون وارد کیسه صفرا شده و باعث انقباض آن می شود که در نتیجه صفرای غلیظ شده وارد مجرای کلدوک و بعد به روده کوچک وارد می شود که وجود آن برای امو لسیفیکسا سیون ( ذره – ذره شدن) ( Emulsification ) چربی های مورد نیاز است.

قطع شدن جریان صفرا که بیماریهای کیسه صفرا به وجود می آید می تواند باعث اختلال هضم چربی ها شود .

در حدود ۵ تا ۱۰ درصد از افراد بالغ دچار بیماریهای کیسه صفرا می شوند التهاب و عفونت کیسه صفرا را کولسیستیت ( Cholecystitis ) و به وجود آمدن سنگ کیسه صفرا کوله لیتیاز ( Cholelithiasis ) می نامند تشکیل سنگ کیسه صفرا وقتی رخ می دهد که کلسترول ، رنگ دانه های صفراوی ، املاح صفراوی، کلسیم و مواد دیگر در کیسه صفرا رسوب می کنند.

علت اصلی تشکیل سنگ کیسه صفرا نامعلوم است. رکود ، عفونت و اختلال متابولیک و یا تغییرات شیمیایی به نظر می رسد نقش داشته باشند. نشانه ها و علائم بالینی ( Symptoms ) در بیماریهای کیسه صفرا : درصد بالایی از ناراحتی های کیسه صفرا بدون علامت و ( Silent ) خاموش هستند.

در زمانی که عفونت و یا مسدود شدن کیسه صفرا توسط سنگ در مجرای ( Cystic ) ( درد های کولیکی شدید در صورت انقباض کیسه صفرا پیش می آید هضم و جذب غذاهای چرب باعث ناراحت شدن Discomfort ) بیمار و اختلال در هضم و جذب Imgaired Digestion چربی ها به علت مختل شدن ترشح صفروی به وجود می آید.

در بعضی از بیماران به دلائل نامعلوم تحملشان نسبت به بعضی از سبزیجات ( Legumes ) – خربزه و میوه هایی مانند توت ( Berries ) کم می شود.

در کلیه سیستیت های حاد – شکم درد – نفخ شکم، حالت تهوع، استفراغ و تب نیز می تواند از علائم باشد.

برای رژیم غذایی بیماران کیسه صفرا اصل این است که ناراحتی بیمار را با دادن غذاهای کم چرب به حداقل برسانیم. از لحاظ کالری اکثر بیماران کیسه صفراوی وزن بالاتر از طبیعی داشته و رژیم کم کالری توصیه می شود.
Serles et al در سال ۱۹۷۰ ثابت کردند بیمارانی که کالری بالا از هر نوع غذا بگیرند باعث زیاد شدن ترشح کلسترول در صفرا و تشکیل بیشتر سنگ صفراوی می شوند. با کم کردن غذاهای کم چرب و Carboydrates می توان بیماران را تا اندازه ای راحت نگه داشت .

● رژیم غذاهای کم چربی برای بیماران کیسه صفراوی

۱) غذاهایی که می توان از آن استفاده کرد، عبارتند از:

شیر کم چربی قهوه و چای و آب میوه و نان – Cereals ، Cornflakes ( برشتوک ) پنیر کم چرب تخم مرغ هفته ای سه عدد چربی های گیاهی و انواع میوه جاتی که بیمار بتواند آنها را تحمل کند. گوشت ها اعم از گوسفند و گوساله و مرغ ویا ماهی ها سرخ شده نباشد و به صورت آب پز یا کباب و یا بریان شده می توان مورد استفاده قرار داد.
سوپ های صاف شده و ادویه جات از قبیل نمک، فلفل، ادویه به حد اعتدال شیرینی جات همه رقم از قبیل مربا ژله مارمالات و شکر آزاد است. 
سبزیجات از قبیل هویج – سیب زمینی – کلم و غیره همه نوع در صورت تحمل موقعی که بدون اضافه کردن کره و یا خامه آب پز شده باشند.
میوه جات همه نوع در صورت تحمل بیمار می تواند مصرف شود.

۲) غذاهایی که میباید پرهیز شود.

شیر چرب بستنی که از شیر پر چربی درست شده باشد کیک ها و شیرینی هایی که خامه و چربی داشته باشند.
تخم مرغ نیم رو و چربی های حیوانی و چربی هایی مانند خامه و سس سالاد .
از گوشت هایی که به صورت کنسرو شده پرچربی و یا گوشت های چرب – سوسیس کالباس می باید پرهیز شود.
سوپ هایی که با خامه و شیر چرب درست شده اند، شیرینی هایی از قبیل شکلات ها و غیره همچنین در صورتی که بیماران نتوانند ادویه جات را تحمل نمایند بهتر است پرهیز گردد از میوه جات اوکادو( Avocado ) – سیب کال و میوه های توتی (Berries ) را ممکن است بیماران تحمل ننمایند به طور کلی باید از غذاهای سرخ شده: آجیل – زیتون شورها ( از قبیل خیار شور) ذرت بوداده و چاشنی ها ( Relishes ) پرهیز به عمل آورد .

ناگفته نماند که ممکن است به بعضی ها غذاهایی از قبیل شیر سوسیس کالباس و غیره حساسیت داشته و هضم این غذاهای برایشان مشکل باشد در این صورت بهتر است از خوردن غذاهایی را که نمی توانند تحمل نمایند پرهیز نمایند.


چرا بدون کیسه صفرا می توان زندگی کرد؟


شما میدانید که کیسه صفرا دارید،اما آیا میدانید محل آن کجاست وعملکرد آن چیست؟کمی درباره کیسه صفرا و نقش آن در گوارش بدانیم.
آیا میدانید محل قرارگرفتن قلبتان کجاست؟بطور قطع میدانید.
آیا میدانید محل قرار گرفتن مغزتان کجاست؟جواب مثبت است.
در مورد کیسه صفرا چطور؟این یکی از اعضایی است که شما تا زمانی که مشکلی پیش نیامده باشد ، درمورد آن زیاد فکر نمی کنید.
اجازه دهید بعضی از این جاهای خالی را پر کنیم.

کیسه صفرای شما کجا واقع شده است؟
زمانی که کیسه صفرای شما شروع به درد کند ،شما بلافاصله می فهمید که جای آن کجاست.

توماس راگولاــMD,PHD ــ جراح ارشد در انستیتوی اضافه وزن و سوخت و ساز(Bariatric and Metabolic ) کلینیک کلیولند در اوهایو میگوید: "کیسه صفرا در ناحیه یک چهارم بالایی سمت راست شکم قرار دارد".

دکتر راگولا اضافه می کند :"اگر مشکلی وجود داشته باشد، به طور معمول بیمار از درد در این ناحیه شکایت می کند-درست زیر دنده ها- بعضی بیماران تهوع هم دارند.

کیسه صفرا به کبد وصل است ، تقریباّ چهار اینچ (حدود 10cm)اندازه دارد و کشیده یا به شکل گلابی می باشد.

کیسه صفرای شما چه کاری انجام میدهد؟
عملکرد اصلی کیسه صفرا، ذخیره صفرا است که به تجزیه و هضم چربی هایی که می خورید ، کمک می کند.
راگولا میگوید:" کیسه صفرا بخشی از سیستم صفراوی است که به عنوان منبع ذخیره صفرا عمل میکند.کیسه صفرا ،صفرا تولید نمی کند بلکه صفرایی که در حال حاضر توسط بدن استفاده نمی شود را ذخیره می کند".
او می گوید:" کبد صفرا را تولید می کند که از کانالهای صفراوی به کیسه صفرا جاری می شود.بعد از یک وعده غذایی،زمانی که روده کوچک هورمون کوله سیستوکینین را ترشح می کند ،صفرا از کیسه صفرا، آزاد می شود.سپس صفرا به درون روده کوچک جریان می یابد وبه تجزیه چربی ها کمک می کند".ــ برای مثال چیزبرگر بزرگی را که هم اکنون خورده اید.

چرا بدون کیسه صفرا می توان زندگی کرد؟
برای درمان بعضی از بیماری های کیسه صفرا، گاهی اوقات باید با جراحی آن را خارج کرد - اما جای نگرانی نیست - کیسه صفرا عضوی است که بدن می تواند بدون آن زنده بماند.
دکتر راگولا می گوید: "افرادی که تحت عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا قرارمی گیرند بندرت مشکلی در رابطه با عملکرد سیستم صفراوی ، دارند".
بدن می تواند از عهده ذخیره سازی صفرای اضافی، برآید واز مجاری صفراوی، برای ذخیره صفرای اضافی، استفاده کند.

راگولا ذکر می کند:"گاهی اوقات ممکن است بعد از جراحی ، مجاری صفراوی کمی متورم شوند که معمولاَ موجب نگرانی زیادی نمی گردد".

چه چیزی ممکن است باعث اشکال در کیسه صفرا شود؟
مهمترین مشکل رایج در کیسه صفرا، سنگهای کیسه صفرا هستند ــ سنگهای کوچکی که از صفرای سفت و سخت شده و کلسترول تشکیل می شوند.

سنگهای کیسه صفرا می توانند مانع خروج صفرا از کیسه صفرا، شوند و مشکلات زیر را بوجود آورند:
- درد شدید بویژه بعد از خوردن غذاهای چرب و خیلی چرب

- یرقان (زرد شدن پوست و چشمها)

- التهاب و تحریک پذیری دیواره های کیسه صفرا

مشکلات دیگری هم ممکن است در کیسه صفرا دیده شود که بسیار نادرند ، از جمله :
- سرطان کیسه صفرا

- سوراخ شدن کیسه صفرا(پاره شدن یا شکاف)

- قانقاریا(سیاه شدن و از بین رفتن نسج کیسه صفرا) در صورتی که خون به میزان کافی به کیسه صفرا نرسد.

- التهاب پانکراس(لوزالمعده) ،در صورت حرکت سنگ های صفراوی از کیسه صفرا وبستن راه مجاری پانکراس توسط این سنگ ها.
گاهی ، مشکلات کیسه صفرا مانند سنگ های صفراوی ،ممکن است هرگز ایجاد درد نکنند. اما این به معنی نبودن اشکال در آن نیست. اگر شما دردی در ناحیه بالای سمت راست شکم، احساس میکنید،بویژه بعد از خوردن غذاهای خیلی چرب،به پزشک مراجعه کنید ومراقب مشکلات کیسه صفرای خود باشید.