نظر کنفیسیوس در مورد برنامه محوری
اگر برنامه یک ساله دارید: برنج اندر حیات خود بکارید
درخت میوه باید کاشت در باغ: اگر برنامه ده ساله دارید
اگر برنامه را صدساله باید: به انسان ساختن همت گمارید
چو انسان تربیت کردید شاید: جهانی را به دست او سپارید
اگر برنامه یک ساله دارید: برنج اندر حیات خود بکارید
درخت میوه باید کاشت در باغ: اگر برنامه ده ساله دارید
اگر برنامه را صدساله باید: به انسان ساختن همت گمارید
چو انسان تربیت کردید شاید: جهانی را به دست او سپارید
اصطلاحات كلي
تن و یا بن و یا جسم ................................. ایچ
روح و روان................................................نورما
زن، ماده یا مونث........................................آن سه ما
مرد یا مذکر...............................................در باتو
سر.........................................................بودن تو
دست......................................................این تو
پا............................................................کی یستی تو
سینه.......................................................تومن تو
پهلو.........................................................یارماتو
پشت.......................................................اوسای تو
استقرارها
استقرار از روبه رو.....................................ایدون ما
استقرار از پهلو........................................تاج ما
استقرار از پشت...................................... ایداث تو
ایستادن در کونگ فو..................................ایده ما
ایستادن پا گشاد.....................................باب تو
ایستادن پاگشاد نیمه رو به رو....................الهام تو
ایستادن از پهلو با زاویه 90 درجه.................اجیر تو
ایستادن معمولی و آزاد.............................انجاس تو
ایستادن رمی و فکری...............................امیرتو
ایستادن متمایل به بغل............................اهوراما تو
ایستادن پا گربه ای..................................سرماتو
ایستادن پا لک لکی..................................اوک تو
ایستادن پا قلابی.....................................بحث تو
حرکات بدن
قدم برداشتن به جلو..................................................ایرمان نا تو
قدم برداشتن به عقب................................................اسیر تو
قدم برداشتن به پهلو.................................................بائس تو
چرخش به عقب...................................................... انارت تو
سر خوردن با جهش و کشش به جلو..........................تورات
سر خوردن با جهش و کشش به عقب........................همه تو
سر خوردن با جهش و کشش به پهلو.........................فران تو
حرکات دست
تکنیکها و ضربات مستقیم دست................................................. ماتا دور
نحو بستن مشت....................................................................اتم تو
ضربه پیش مشت....................................................................ما تو
ضربه دو مشتی......................................................................آنخازما
عکس العمل دست............................................................هفتی ما تو
مشت واژگون ..........................................................................کارما
نوک پنجه ها...........................................................................نپتون
پضربه نوک انگشتی..............................................................مبداء تو
ضربه دو انگشتی.................................................................تار ما تو
ضربه سه انگشتی..............................................................روماج تو
ضربه چهار انگشتی.............................................................دارماتو
ضربه پنج انگشتی...............................................................نپتون تو
لبه کنار دست.....................................................................کیان زا
کناره خارجی دست.............................................................اهیپ تو
لبه کنار مشت بسته.............................................................زوره
کف داخل دست..................................................................زوتر
پشت مشت...................................................................یته متو-آثار
آرنج.................................................................................هوتو
ساعد................................................................................چین ما
دفاع.................................................................................باری تو
حمله...............................................................................تو بی تو
پشت دست.....................................................................خمو تو
قوس لبه داخلی دست......................................................اهیپ تو
نوک مرغی.......................................................................اکتو
دستان باز مثل مار..............................................................مین تو
کناره مشت بسته...............................................................زوره
کف گرگی تک...................................................................تن شو
کف گرگی جفت.................................................................خرد خطا
مشت دورانی.....................................................................زمین ما
سیکن سبابه....................................................................کوب ماتو
سیکن وسط....................................................................سو ماتو
ضربه با سیکنها...............................................................شیب ماتو
ضزبه با نوک سبابه شکسته.............................................زوماتو
ضربات پا
ضربه با روی پا با چرخش کمر.............................. یاد کیتو
ضربه با داخل پا به پای حریف...........................................دیاش
ضربه جانبی کمر به بالا.................................................یته
ضربه جانبی پایین(داخل خط 3).......................................کانسی
ضربه به جلو...............................................................کیتو
ضربه زانو...................................................................اتمام تو
ضربه پاشنه پا................................................................مرجان زا
ضربه با سینه پا...........................................................مهرگان زا
ضربه جلوپا..................................................................بخار تو
ضربه پشت پا............................................................. جونگل زا
هلال داخل پا........................................................غوگان زا
ضربه داخل پا..............................................اورایا-ماده بی تو
ضربه خارج پا..............................................سیمای-حزن زا
پشت پا ..............................................................اوسای ما
چرخشی :تورا اضافه میشود
ضربات افتی...................................................تورمابتو
ضربات پرشی
پرنده عمودی(کیتو پرشی).............................................بث تو
زانوی پرشی................................................................مرجان زا
پرنده پهلو(یته کیتو).........................................بخردتو-توران ما
پرشی به پشت(اوسایما پرشی)...................................بودن تو
پرشی از روی چند نفر.................................................بدرود
پرنده دوپایی..............................................................نپتون تا
گارد آماده به پرش.......................................................انرتو
فرود بعد از پرش............................................................بخ تو
پرنده مبارزه ای.................................................آشوردان مایانه
فنون دفاعی
دفا با لبه دست.....................................................................باکر تو
دفاع با مچ دست................................................................اوج ما تو
دفاع بالا............................................................................آفما
دفاع با ساعد از داخل.........................................................اوداء تو
دفاع با ساعد از خارج.........................................................اورا تو
دفاع با دو دست................................................................ارغه تو
گرفتن...............................................................................تن تو
دفاع دست و پا..................................................................آفاق ترا
دومای خط یک..................................................................دومای ماتو
استاد میرزایی براى اعطاى شالبند سبز روش خاصى داشتند، شاگردان را خود ايشان گروه بندى مى كردند و گروه هفت نفره تشكيل مى دادند. هر گروه را به فراخور حال خودشان تقسيم و بررسى مى كردند.ايشان گروه گروه شاگردان را به اميد آزمون شالبند سبز به انتظار مى گذاشتند تا موقعيتى مناسب به دست آيد ، مثلاً با افتتاح باشگاه تاج بانوان، دو نفر را انتخاب نمودند و سپس باشگاه تاج افسر را افتتاح كرده و به تعدادى ديگر كه مورد نظر ايشان بود شالبند اعطا نمودند و همچنين باشگاه تاج ديهيم را هم كه افتتاح كردند باز مراسمى انجام شد و سپس تعدادى از شالبند سبزها با حركات تكنيكى ابهت كونگ فو توا را به معرض نمايش گذاشتند. در آن زمان در دانشكده افسرى تعدادی از قديمى ها از جمله شادروان على گرامى نژاد- حسين مردى ، هادى مينائى و قهرمان فرياد شيران در دانشكده تدريس مى كردند. بعد آقاى هادى خياط زاده كه دانشجوى سال دوم دانشكده افسرى بود شالبند سبز گرفت و در دانشكده افسرى تدريس مى كرد. به غير از ايشان تعدادى ديگر هم در ارتش شالبند سبز گرفتند. خلاصه كسانى كه برترى تكنيكى بر سايرين داشتند بنا به مقتضيات و تصميم گيرى استاد یکی بعد از ديگرى موفق به دريافت شالبند سبز مى شدند و اين سياست و روش ايشان بود. در مجموع استاد میرزایی سه دوره شالبند سبز دادند كه بدين شرح مى باشد :
دوره اول شالبند سبزها :
دوره اول شالبند سبز-در سال 1354 طى مراسم باشكوهى كه در باشگاه تاج بانوان واقع در خيابان لوس انجلس قديم مقابل پارك فرح سابق ( لاله ) انجام گرديد فقط دو نفر به دريافت شالبند سبز نائل شدند كه اولين شالبند سبزهاى كونگ فو توآ در ايران مى باشد كه عبارتند از :
1- راهدان هادى مينائى كه در حال حاضر در كشور آلمان به سر مى برند.
2- راهدان حسين حسين مردى كه در ايران هستند.
لازم به ذكر است در همانروز فرمانده دانشكده افسرى تيمسار سرلشكر مقصودلو كه در مراسم شركت داشتند و به لحاظ علاقه مفرط ايشان به كونگ فو توآ و تدريس اين هنر رزمى در دانشكده افسرى به دريافت شالبند مشكى افتخارى از دست استاد شدند.
دوره دوم شالبند سبزها
دوره دوم در اواخرسال 54 طى مراسمى در باشگاه تاج افسر واقع در نازى آباد انجام گرديد و اسامى مشروحه زير به دريافت شالبند سبز نائل شدند.
1 - استاد فيروز حبيب پور
2-استاد هوشنگ حبيب پور
3- استاد شادروان رضا اقيرى
4- استاد حسين داوودى پناه (داداشى )
5- استاد مصطفى جليل زاده ( در حال حاضر د ر كشور کانادا به سر مى برند.)
6- استاد كاميار بحرى ( در حال حاضر در امريكا به سر مى برند .)
دوره سوم شالبند سبزها
1- استاد كامران گرامى نژاد
2-استاد مسعود خالقى
3-استاد رضا جودکى
4- استاد محمد داورزنى
5- استاد فريبرز خطيب
6- استاد محمد تهرانى
7- استاد شادروان مسعود خزانه دارلو
آناتومی مغز (Anatomy of Brain)
مغز انسان حدود 1500 گرم وزن داشته که کلاً داخل جمجمه قرار دارد .
مغز از قسمتهای زیر درست شده است :
۱- نیم کره های مغز
۲- تالاموس و گره های عصبی قاعده ای
۳- مغز میانی
۴- پل دماغی
۵- بصل النخاع
۶- مخچه
- نیم کره های مغز
نیم کره های مغز دو عدد بوده که از نظر نردبان تکاملی جدیدترین قسمت مغز می باشند . آنها هدیه اصلی خداوند به انسان بوده و تکامل آن از پستانداران از حدود پنجاه میلیون سال پیش شروع شده و در انسان نماهائی مانند «استرالوپیتکوس» به اوج خود رسید (2 میلیون سال پیش ) .
اختصاص ترین صفت تکاملی ازدیاد تعداد یاخته های عصبی بوده که پیشرفت شایان آن را در « هموهابیلیس» و «هموارکتوس» می توان مشاهده کرد.دوران طلائی بزرگ شدن مغز در « نئاندرتال » و «هموساپینس» (حدود یکصد هزارسال پیش) آغاز و به انسان ختم می شود.
بدون نیمکره های مخ ، انسان جاندار بی شعوری بیش نیست . تکوین شعور انسان عبارت بوده است از ازدیاد یاخته ها ( نتیجتاً اضافه شدن وزن مغز ) و ارتباطات آنها با یکدیگر برای بهتر شدن قدرت پردازش اطلاعات محیطی و درونی . در « مرگ مغزی » این قدرت از بین میرود چون کل ساختار مغز مضمحل می شود . در درون نیمکره ها حفره هایی پر از مایع نخاعی و جود دارند که بطن ها نامیده می شوند . دو نیمکره توسط جسم پینه ای به هم متصل می باشند که در حقیقت ارتباط اصلی نرونهای دو نیمکره با هم می باشند .
قسمت های مختلف تشکیل دهنده نیمکره ها شامل قسمت های زیر است :
۱- لوب پیشانی (Frontal Lobe)
۲- لوب آهیانه ای (Parietal Lobe)
۳- لوب پس سری (Occipital Lobe)
۴- لوب گیجگاهی (Temporal Lobe)
۵- لوب حاشیه ای (Marginal Lobe)
- لوب پیشانی
لوب پیشانی مهمترین قسمت تکامل یافته مغز است . مخصوصاً در انسان و انسان نماها این قسمت فوق العاده وسعت پیدا کرده است . قسمتهای خلفی لوب پیشانی ویژه فرمانهای حرکتی بوده و از هم گسیختگی نسج این قسمت باعث از کارافتادگی یک اندام می شود . تحریک هر قسمت از اندامها و سر بر روی مکان مخصوصی از این نوار باریک وجود دارد ، قسمتی از این ناحیه ، که بین دو نیمکره وجود دارد، مختص حرکات اندامهای تحتانی می باشد . درقسمت قدامی ناحیه حرکتی سرو دست مرکز کنترل حرکات چشم وجود دارد .
در نیمکره چپ ، مرکز حرکتی تکلم درلوب پیشانی می باشد . از هم پاشیدگی نسوج این ناحیه باعث گنگی شده و بیمار قادر به گفتار نیست .آنچه از لوب پیشانی باقی می ماند عبارتست از ناحیه ای که در جلو قرار داشته و مرکز شعور ، منطق ، تفکر و تا حدودی حافظه است . از بین رفتن این قسمت از مغز در دو طرف منجر به کم اهمیت دادن اصول اخلاقی شده و تصمیمات بیمار انفعالی می گردد . اگر آسیب بسیار شدید باشد خلاقیت حرکات از بین رفته و ممکن است با حالت اغماء اشتباه شود . یکی از راههای درمان امراض روانی ، در ابتدای سده حاضر ، عبارت بود از تخریب دو طرفه قسمتهای عمقی لوب های پیشانی و تبدیل بیمار به فردی که از نظر اجتماعی بیشتر قابل تحمل باشد . متأسفانه اثرات سوء این عمل جراحی باعث شد که بعداً کمتر مورد استفاده قرار گیرد .
- لوب آهیانه ای
وظایف لوب های آهیانه ای در طرف راست و چپ تا حدودی با هم فرق می کنند . علاوه بر تشخیص محل درد ، گرما ، لمس و محسوسات عمقی در باریکه پشت شیار مرکزی ، لب آهیانه ای در طرف راست بینش فضائی را در شخص بوجود می آورد . عوارض عمقی لوب طرف راست منجر به از دست دادن جهت یابی فضائی فرد گشته وطرف چپ بدن را در کارهای روزمره فراموش می کند . به حوزه بینائی چپ توجه نکرده و مثلاً ریش خود را در طرف چپ نمی تراشد ، چنین شخصی ردیابی فضائی خود را از دست می دهد . شدت عارضه در بعضی بحدی است که بیمار عضوی در طرف چپ بدن خود را از یاد می برد و فکر می کند مربوط به شخص دیگری است . لب آهیانه ای در طرف چپ علاوه بر جهت یابی فضائی و محسوسات طرف راست ، وظیفه تکلم را نیز بعهده دارد . اختلال در ریاضیات ، محاسبه ، تشخیص راست و چپ بدن ،خواندن و نوشتن و تکلم پس از آسیب رسیدن به لوب آهیانه چپ دیده می شود .
- لوب پس سری
لوب پس سری مسئولیت بینائی را عهده دار بوده و آسیب رسیدن به این ناحیه شخص را بطورکامل یانافص نابینا می کند . یکی از بهترین محسوسات محیطی که به وسیله آن مکانیسم پردازش اطلاعات در مغز به وسیله فیزلوژیست هائی مثل « هوبل » و « ویسل » در دانشگاه هاروارد برملا گشته عبارت است از « حس بینائی » این دو دانشمند به طور سیستماتیک پردازش اطلاعات را از شبکیه تا لوب پس سری دنبال کردند . کار اصلی این پژوهشگران عبارت بود از ثبت تحریک پذیری سلول های شبکیه ، ایستگاه زانوئی و قشر خاکستری مخ ( سلول های ساده ،پیچیده و فوق پیچیده ) در مناطق به اصطلاح 17 و18و19 « برودمن » لازم به یادآوری است که « برودمن» پژوهشگری بود که سطح مغز را از 1 تا 52 منطقه بر حسب انواع یاخته های قشر خاکستری طبقه بندی کرد. مثلاً منطقه 46 ویژه حافظه بوده و 44 بیان تکلم را به عهده دارد . « هوبل و ویسل» دریافتند که به ترتیب که اطلاعات از یک ایستگاه به ایستگاه دیگری منتقل می شده پیچیده تر و به حقیقت نزدیک تر می شود . مثلاً سلول های شبکیه و ایستگاه زانوئی فقط به بک نقطه نورانی پاسخ داده ، درحالی که سلول های ساده کورتکس بینائی تنها به یک نوار نورانی با محور خاص پاسخ می دهند . می توان تصور کرد که این نوار از تعدادی نقطه نورانی درست شده است . بنابر این ، سلول های ساده قشر خاکستری نسبت به یک نقطه نورانی بی تفاوتند . به همین ترتیب که جلو برویم مشاهده می شود که سلو لهای پیچیده کورتکس توسط یک لبه نورانی تحریک می شوند که محور مشخصی داشته ولی محل آن مهم نیست . بهترین ، تحریک برای یک سلول فوق پیچیده یک گوشه است . با در نظر گرفتن بحث بالا ، هر چقدر از منطقه 17 به طرف منطقه 19 می رویم وظیفه سلول ها پیچیده تر شده به تحریکی نوین پاسخ می دهند . این موضوع در تشخیص فاصله و رنگها بسیار صادق است .
- لوب گیجگاهی
این لوب در طرف راست نقش مهمی از نظر هنر تشخیص رنگها و جوانب مختلف دستگاههای موسیقی داشته و در طرف چپ تأثیر مهم آن درتکلم انسان است . درک صداهای شنیده شده و پردازش دستوری گفتار و آماده کردن پاسخ شایسته ، به وسیله لوب آهیانه چپ صورت می گیرد . آسیب رسیدن به لوب گیجگاهی گاهی باعث از بین رفتن توانائی نامگذاری افراد و اشیاء می شود . همچنین لوب های گیجگاهی راست و چپ با هم نقش مهمی در فعال نگهداشتن حافظه دارند. دروازه اصلی ورود اطلاعات محیطی به مغز و ثبت آنها در گرو سلامتی لوب گیجگاهی است .
به نظر می رسد که « هیپوکامپ» این ناحیه همگام با قسمت های دیگر لوب حاشیه ای نقش کلیدی در قبول یا رد اطلاعات داشته باشند .از این مکان است که اطلاعات منتشر شده از محسوسات محیطی به نقاط دیگر مغز مخصوصاً لوب های پیشانی می روند .بخش دیگری از فیبرهای آورنده اطلاعات به لوب گیجگاهی از ساقه مغز و هسته « مینرت» می باشد .
از بین رفتن « هیپوکامپ » منجر به عدم توانائی انسان در تثبیت حافظه شده و شخص قدرت انتقال اطلاعات رابه سایر نقاط مغز از دست می دهد .
اگر انسانی هر دو لوب گیجگاهی مخصوصاً دو « هیپوکامپ » را از دست بدهد برای همیشه قدرت ثبت اطلاعات از محیط را برای یادآوری در دراز مدت از دست خواهد داد .در ام- آر- آی روبرو هر دو لوب گیجگاهی به خاطر انسفالیت آسیب دیده و قدرت حافظه بیمار شدیداً صدمه دیده است . حس شامه نیز با لوب گیجگاهی ارتباط دارد .
- لوب حاشیه ای
لوب حاشیهای از قدیمی ترین قسمتهای مغز بوده و وظیفه اش بیان غرایض جنسی و تأمین احتیاجات احساسی و تنازع بقاست . لوب حاشیه ای در اصطلاع به « مغز اول » مشهور شده و از اینجاست که تمام اطلاعات پس از بررسی و فیلتر شدن می توانند به سایر نقاط مغز رسوخ کنند . احساس امنیت درونی با وجود لوب حاشیه ای امکان پذیر است . اینجا محل احساسات قلبی و فردی و عشق و دلدادگی است . با تکیه به« مغز اول » است که انسان کاری را انجام داده و سپس با مراجعه به منطق و « مغز جدید» یا « نئوپالیوم » پشیمان می شود . در این مکان است که موجود برای حفظ خود و خانواده حاضر است به استدلال کم محلی کند . کنترل اصلی سلسله اعصاب نباتی هنگام جنگ و ستیز یا پشیمانی و غم و اندوه در دست« مغز اول » یا « آرکی پالیوم » می باشد . بالاخره زبان اصلی نهفته در نگاه افراد به یکدیگرکه حاصل آن دوست داشتن فردی و یا تنفر از فردی دیگر می شود در لوب حاشیه ای است .
- تالاموس
تالاموس توده ای از سلولهای عصبی با اندازه های مختلف است که وظیفه پردازش و هم آهنگ کردن پیامهای حسی را در ارتباط با فعالیت های حرکتی داشته و دراین خصوص با گره های عصبی قاعده جمجمه ، قشر خاکستری مغز و مخچه در تماس دائم می باشد . تالاموس نیز نقش بی نهایت مهمی در دریافت درد و محسوسات محیطی دارد . آسیب یک طرفه به تالاموس باعث کرخ شدن طرف مقابل بدن و آسیب دو طرفه ، بیمار را به حالت بیهوشی می برد .
- گره های عصبی قاعده مغز
هسته های دم دار و عدسی شکل از مهمترین گره های عصبی قاعده مغز می باشند که ارتباط تنگاتنگ با تالاموس ، قشر خاکستری مغز و مخچه داشته و عملکرد اصلی آنها تنظیم فعالیت های حرکتی ماهیچه ها بوده و در تداوم حرکات آنها نقش مهمی دارند . نارسائی گره های عصبی قاعده مغز باعث لرزش های غیرارادی و سفتی و کمی تحریک ماهیچه ها شده و تابلوئی شبیه مرض پارکینسون را بوجود می آورد .
- ساقه مغز
از نظر تکاملی ساقه مغز یکی از قدیمی ترین قسمت های سلسله اعصاب بوده که علاوه بر حفظ هوشیاری و کنترل خواب ، تنفس و گردش خون ، محل گردهم آئی اعصاب جمجمه ای نیز می باشد که در تعیین تکلیف مرگ مغزی بسیار پراهمیت اند . اندازه و پاسخ مردمک ها به نور ، رفلکس های قرینه و سرفه ، حرکات چشمها ، زبان ، صورت ، حلق و حنجره نیز عمدتاً توسط ساقه مغز کنترل می شود .ساقه مغز گذرگاهی است دوطرفه برای گذشتن محسوسات از محیط خارج به طرف مغز و آوردن پیامهای عصبی از مغز و ساقه مغز به طرف نخاع و اندامها .
ساقه مغز محلّ تمرکز و پخش پیام های مهم و ابرانی به اقصی نقاط نخاع برای حفظ و کنترل قوام ماهیچه ها است که نهایتاً بر روی رفلکس های وتری نیز تأثیر می گذارند . این پیامها ، به طور مستقیم و غیر مستقیم ، از هسته های ساختمان مشبک در سطح « پل دماغی » و « بصل النخاع » و « مغز میانی » نشأت گرفته و به همراهی پیام های « هسته های قرمز » و « هسته های گوش داخلی » بر روی « نرون های حرکتی گاما » سرازیر می شوند . تحریک نرون های حرکتی گاما ، به طور غیر مستقیم ، پس از تحریک « نرون های حرکتی آلفا » قوام ماهیچه ها را زیاد کرده و آنها را سفت می کند . در این گونه موارد رفلکس های وتری نیز تشدید می شوند . هرگاه مغز از بین رفته ولی ساقه مغز از مغز میانی به پائین در حیات باشد ، رفلکس های وتری بسیار شدت یافته و ماهیچه ها آنقدر سفت می شوند که دست ها و پاها سیخ شده حالت « دِسِرِ بره» به خود می گیرند ، یا اینکه دست ها از آرنج خم شده و پاها سیخ می شوند که به این حالت « دکورتیکه» گویند . به تدریج که ساقه مغز وظایف خود را از دست داد ، قوام ماهیچه نیز از بین رفته آنها لَخت می شوند . در این زمان رفلکس های وتری نیز وجود ندارند . این حالت در « مرگ مغزی » به خوبی می شود به طوری که تمام ماهیچه ها شل بوده و رفلکس ها ناپدید گشته اند چون تمام ساقه مغز از کار افتاده است .
ساقه مغز از قسمتهای زیر تشکیل شده است :
۱- مغز میانی
۲- پل دماغی
۳- بصل النخاع .
۱- مغز میانی
بخش های مهمی از مغز میانی که در مرگ مغزی اهمیت دارند عبارتند از : ساختمان مشبک که مسئول حفظ سطح هوشیاری ، بوده ، پایک های مغزی که از الیاف و ابران حرکتی درست شده اند و اعصاب جمجمه ای سه و چهار که حرکات چشمها ، اندازه و پاسخ مردمک ها را به نور به عهده دارند . آسیب دو طرفه به ساختمان مشبک باعث حالت اغماء شده و اگر پایکهای مغز آسیب ببینند فلج اندامها و در مورد اعصاب سه و چهار ضعف حرکات چشم ها و بزرگ شدن مردمک ها با عدم پاسخ به نور را موجب می شود و اگر آسیب بسیار شدید باشد حرکات چشم عروسکی نیز از بین می روند . پس به این ترتیب با معاینه و تعیین سطح هوشیاری ، حرکات و مردمک های چشم و قدرت اندامها می توان به سالم بودن مغز میانی پی برد .
۲- پل دماغی
اجزاء مهم پل دماغی عبارتند از : قسمت دیگری از ساختمان مشبک ، اعصاب جمجمه ای پنج ، هسته عصبی شش و هفت و الیاف مرتبط کننده مخچه به سلسله اعصاب مرکزی .
آسیب دو طرفه به دو سوم فوقانی ساختمان مشبک پل دماغی باعث حالت اغماء شده و گرفتاری عصب شش ، حرکات چشمها را در محور افقی مختل و آسیب به عصب پنج باعث از بین رفتن حس قرنیه و رفلکس قرنیه می شود . بنابر این می توان با در نظر گرفتن سطح هوشیاری بیمار ، حرکات کره چشم و صورت و رفلکس قرنیه به و ضعیت تشریحی آن پی برد .
۳- بصل النخاع
این قسمت از ساقه مغز از ساختمان مشبک ، مراکز کنترل تنفس و گردش خون ، اعصاب جمجمه ای 9، 10،11،12 و الیاف حسی و حرکتی ای که مخچه ، نخاع ، ساقه مغز و نیمکره ها را به یکدیگر مربوط می کنند درست شده است . در بصل النخاع ، ساختمان مشبک نقشی در تأمین سطح هوشیاری نداشته و بلکه آسیب به این قسمت از مغز به صورت نارسائی شدید و تنفس و گردش خون خود را نشان داده و رفلکس سرفه از بین می رود . در صورتی که بیمار هوشیار باشد ، قدرت بلع در او از بین خواهد رفت .
- مخچه
مخچه درست در پشت سر و در قسمت خلفی پل دماغی و بصل النخاع قرار گرفته است . در حقیقت مخچه جعبه سیاه سلسله اعصاب مرکزی بوده که تعادل انسان را کنترل کرده سرعت و دامنهحرکات را طوری تنظیم می کند که آنها بدون نقص باشند . مخچه در ارتباط دائم با گیرنده های حسی محیطی و جمجمه ای بوده و از طریق مغز میانی و پل دماغی پیوسته وضعیت تعادل بدن را در اختیار تالاموس ، گره های عصبی قاعده مغز و قشر خاکستری می گذارد .
سه منبع اصلی ارتباط مخچه با اطلاعات محیطی عبارتند از :
۱- پیام هائی که از نخاع به مخچه می رسند و نقطه شروع آنها در ماهیچه ها ، زردپی ها ، پوست و مفاصل است . این پیام ها به سرعت مخچه را از وضعیت اندام ها ، مخصوصاً اندام های تحتانی ، در فضا آگاه می سازند . توسط همین پیام هاست که انسان دائماً بررسی کرده و حرکات را ظریف تر می سازد . اشکال در این سیستم باعث تلوتلو خوردن شخص هنگام راه رفتن می شود . کرمینه قسمتی از مخچه است که پردازش اطلاعات فوق را در دست دارد .
۲- پیام هائی که از گوش درونی به مخچه رسیده و دائماً آن را در جریان موقعیت فضایی سروگردن قرار می دهند . به وسیله این اطلاعات مرکز ثقل انسان درون سطح مقطع بدن بر روی زمین قرار می گیرد . کنترل اصلی تعادل حرکات چشمها و محور عمودی بدن از وظایف این سیستم است . حفظ تعادل در حرکات مستلزم چرخشی سلامتی این قسمت از مخچه است که در قاعده آن قرار دارد .
۳- اطلاعاتی که از مغز رسیده و نقش اصلی کنترل حرکات ظریف اندام ها ( مخصوصاً دست ها ) را به عهده دارند . اختلال در این سیستم باعث شلختگی در حرکات مهارتی می شود . نیمکره های مخچه همگام با مغز در این مورد به انسان یاری می کنند . عملکرد مخچه در بیماری که به حالت اغماء است از اهمیت کمتری برخوردار است .
جریان خون مغز
خون رسانی به مغز توسط سرخرگ های سبات و مهره ای صورت می گیرد که مجموعاً چهار عدد بوده و حدود یکهزار سانتی متر مکعب در دقیقه به مغز خون می رسانند . این میزان بسیار زیاد خون مبین سرعت متابولیسم بالای مغز بوده و نیاز شدید به اکسیژن و گلوکز است . زمان جریان خون از سرخرگ های سبات تا سیاهرگ های وداج حدود ده ثانیه است .قطع کامل جریان خون مغز پس از مدت پنج تا ده ثانیه منجر به بیهوشی می شود و اگراین زمان از ده دقیقه بیشتر شود نسج مغز از بین می رود .
ساختمان مشبک
یکی از سری ترین مناطق سلسله اعصاب مرکزی ، ساختمان مشبک است که درست در مرکز ساقه مغز قرار داشته و از بصل النخاع تا قسمت فوقانی مغز میانی کشیده می شود . کمتر جائی از سلسله اعصاب مرکزی است که ساختمان مشبک در آن دست نداشته باشد . ساختمان مشبک از تعداد زیادی سلول به اندازه های مختلف درست شده که زوائد آنها نسبتاً کوتاه می باشند . علاوه برساقه مغز ، نخاع ،مخچه ، اعصاب جمجمه ای ،گره های عصبی قاعده مغز ، تالاموس و نیمکره ها همه با ساختمان مشبک ارتباط دارند . علاوه بر این که ساختمان مشبک قدیمی ترین قسمت سلسله اعصاب مرکزی است ، درکنترل خواب ، قوام ماهیچه ها « تن ماهیچه ای» و درد نیز نقش کلیدی دارد ولی وظیفه اصلی آن برقرار داشتن سطح هوشیاری است . هرگونه ضایعه نسجی ، حتی یک میلی متر ، اگر دو طرفه باشد و در ساختمان مشبک اتفاق افتد منجر به از دست رفتن هوشیاری می شود .
بطن های مغز
درون مغز انسان حفره هائی وجود دارند که بطن نامیده می شوند . دو بطن درنیمکره ها و بطن سوم بین گره های عصبی قاعده مغز ، بطن چهارم در پشت ساقه مغز بوده که مخچه آن را می پوشاند . درون بطن های مغز مایع مغزی نخاعی وجود دارد که درون بطن ها و روی سطح مغز درجریان است تا جذب شود . وزن مغز درون مایع مغزی نخاعی حدود 50 گرم است .
پوشش های مغز ، مخچه و ساقه مغز
این قسمت ها توسط سخت شامه و دو لایه نرم شامه پوشانیده شده است که وظیفه حفظ و حراست آن را به عهده دارند .
فیزیولوژی مغز
مغز از فعال ترین و آسیب پذیر ترین اعضای بدن انسان بوده و در حالی که جزء کوچکی از ساختار ماست اما برای تأمین تغذیه خود احتیاج به بیش از یک لیتر خون در دقیقه دارد . زیاد بودن میزان سوخت و ساز مغز است که مقاومت آن را نسبت به کمبود اکسیژن و گلوکز بسیار کم می کند . یاخته های مغز بیش از چند دقیقه توانائی کمبود اکسیژن را ندارند و در صورد ادامه هیپوکسی برای همیشه قدرت پردازش خود را از دست می دهند . از دست رفتن قدرت پردازش خود را به صورت تضعیف مشاعر و خلاقیت فکری نشان می دهد .
اگر سی تی اسکن طبیعی با سی تی اسکن مغزی که اکسیژن به آن نرسیده مقایسه شود ، می توان شدت آسیب به مغز را از میزان کم شدن ضخامت قشر مخ تشخیص داد .
یکی از دلایل مهم ضربه پذیری مغز فراوانی تعداد و ارتباطات یاخته های آن است . از حدود سه میلیون سال پیش ، به طور روز افزونی ، به وزن مغز انسان نماها اضافه شده است ، مثلاً درحالی که حجم مغز یک انسان نما پا نصد سانتی متر مکعب است ، در انسان این حجم به یکهزارو پانصد سانتی متر مکعب می رسد . تعداد یاخته های مغز ما حدود پنج تا ده هزار میلیون بوده که با هم شبکه بسیار پیچیده ای از ارتباطات عصبی را درست می کنند. این تعداد یاخته در جانداران پست کمتر بوده و ارتباطات عصبی ضعیف تر می باشند . مدارهای الکتریکی فعال ، پایه و اساس کار مغز را تشکیل می د هند که به صورت سطح هوشیاری جلوه گر می شوند . مغز جزء لاینفک پدیده حیات بوده و سایر اعضاء ناگزیر از فرمانبرداری هستند و تلاش آنها برای بر پانگداشتن آن است . از قدیم در ضمیر انسان همیشه این پرسش مطرح بوده که چه چیز باعث زنده و فعال بودن انسان می شود ؟
حیات کجاست ؟ روح چیست ؟ و نتیجتاً در این مورد بحث های زیاد فلسفی ، دینی وعلمی وجود داشته و دارد .
حدود چهار هزار سال پیش ، سومری ها ، آشوری ها و مردم بین النهرین ، سرچشمه حیات را در کبد می دانستند. در زمان فراعنه ، مصری ها معتقد بودند که همراه با مرگ انسان روح « با» از بدن پرواز می کند . آنها باور داشتند که روح انسان در قلب و احشاء او می باشد . در زمان تمدن طلائی یونان قدیم ، حدود چهار صد سال قبل از میلاد ، افلاطون ، به دلیل این که ستارگان و عالم به صورت کروی بودند و مغز نیز گرد بود ، وجود روح را در سر می پنداشت . ارسطو که خود شاگرد افلاطون بود ، برعکس ، می پنداشت که حیات انسان در قلب اوست و محتملاً برهانی که این طرز فکر از آن نشأت گرفته عبارت بود از مردن حیوان با از دست رفتن گردش خون بدن .
با شروع مسیحیت و ابتدای تمدن روم ، در حدود دویست سال بعد از میلاد ، به اعتقاد ابن سینا ، جالینوس با کالبد شکافی های خود به وجود بطن های مغزی پی برد ( دو بطن در طرفین یکی در وسط و یکی در پشت ساقه مغز ).
همچنین ، او که پزشک گلادیاتورهای رومی بود شدیداً با گفته های ارسطو ، که محسوسات و حیات در قلب جای دارند ، مخالف بود . وی با بررسی های آزمایشگاهی مشاهده کرد که هرگاه بر روی مغز حیوانی فشار آورده شود بلافاصله بدن او فلج می شود در حالی که فشار بر روی قلب این حالت را بوجود نمی آورد . متأسفانه شدت نفوذ عقاید افلاطونی و ارسطوئی آن چنان زیاد بود که افکار جالینوس مورد قبول عام واقع نشد .
اصول طرز تفکر قرون وسطائی را در ادغام افکار جالینوس و افلاطون می توان دانست . پس از گذشت زمان اعتقاد بر این قرار گرفت که بطن های طرفی مغز مرکز دریافت محسوسات بوده که بتدریج دربطن سوم تبدیل به منطق شده و نهایتاً در بطن چهارم به صورت حافظه باقی می مانند . این روند فکری بیش از یکهزار وسیصد سال دوام آورد . از جمله پژوهشگرانی که در تغییر طرز فکر آن دوران نقش مهمی را بازی کرد لئوناردو داوینچی بود . او با کالبدشکافی های خود دریافت که محسوسات به تالاموس رفته و هم او بود که قالب مومی بطن های مغز گاو را ساخت .حتی داوینچی نیز در سده پانزدهم تحت تأثیر شدید افکار « جالینوس ، افلاطون » بود و مصّر بود که بطن سوم ، و نه بطن های طرفی ، مرکز حواس پنجگانه می باشد . مخالفت داوینچی با اصولی غیر اصول علمی برای پژوهش در مورد فرضیات علمی و سعی او در رواج کالبد شکافی باعث شد که کلیسا با او سخت مخالفت کند به طوری که درسال 1515 حکم اخراج او از رم توسط پاپ امضاء شد .
بت شکن بعدی ، در مورد تفحص در علوم ، دکارت بود . برخلاف داوینچی ، دکارت علاقه ای به کالبد شکافی نداشت و ظنّ او درمورد امکان اشتباه حواس پنجگانه باعث شد اصول تفکر را در پژوهش بنیان گذارد . در قرون شانزدهم و هفدهم نحوه عملکرد مغز در مورد حیات انسان هنوز از آنچه درقرون گذشته رواج داشت نشأت می گرفت . در نموداری که دکارت وصف می کرد طرح کلی این بود : حیات انسان در کبد بوجود آمده و به قلب می رود . از قلب به قاعده مغز رفته پس از مخلوط شدن با هوای تنفسی از طریق غذه کاجی به بطن های مغز می ریزد . سپس روان از طریق روزنه های متعدد وارد مجاری باریکی شده و از آنجا به اعضاء مختلف حرکتی ، مخصوصاً ماهیچه ها ، می رود .
نا گفته نماند که پیشرفت علوم و فلسفه در مشرق زمین بین قرون هشتم و یازدهم زبانزد خاص وعام بوده و اغلب پژوهشگران دوران طلائی اسلام در نشان دادن تشریح انسان از نمودارهای هندسی استفاده می کردند .شهرت پژوهشگران و اطبائی همانند « رازی» در سده دهم و « ابن سینا» با کتاب قانون وی در سده یازدهم هجری بر کسی پوشیده نیست .
بالاخره رسالت بزرگانی درعلوم مانند داوینچی و ابوعلی سینا بدست کالبد شکافانی مانند « وسالیوس» و « توماس ویلیس» افتاد . بتدریج تشریح دقیق تر و بهتر شد به طوری که دقت « وسالیوس» درثبت جزئیات تشریح مغز کاملاً آشکار است . گرچه از قرون شانزدهم و هفدهم بر همه آشکار بود که مرکز حیات و منطق و مشاعر در مغز می باشد ولی این که آیا کدام نقطه از مغز چه چیزی را کنترل می کند هنوز مشخص نبود . آنچه مسلم است این که در اذهان تبلور چنین افکاری دیده می شد و همه درپی آن بودند که فلان خط شخصیتی افراد از کجا سرچشمه می گیرد . تصوراتی که گاهی اوقات نیز منجر به استفاده های نامشروع از علم بشود رواج داشت .
یکی از پدیده های بسیار جالب سده هیجدهم که شبیه به « کف شناسی » بود به نام «فرنولوژی» خوانده می شد . بانی فرنولوژی شخصی بود به اسم « ژوزف گال» این فرد زرنگ در پی این بود که روشی را پیدا کند تا توسط آن بتواند شخصیت فکری و شعوری شخص را بیان کند .« گال» متوجه شده بود دانش آموزانی که چشم های مشخص و برجسته ای دارند دارای ضریب هوشی بالائی می باشند . به همین دلیل او به زندانها ، دبیرستانها و دیوانه خانه ها رفت تا بتواند فرمولی پیدا کند که بتوان به وسیله آن از وضع ظاهری سر یک نفر به ذات او پی برد . آقای گال سطح سر را به مناطقی تقسیم کرد که هر کدام برحسب برآمدگی و فرورفتگی بخصوصی که داشتند بیانگر یک صفت خاص فرد بود . فرنولوژی در قرون هیجدهم و نوزدهم در بیشتر جاهای اروپا رواج کامل داشت . کلینیک های مخصوص فرنولوژی در اروپا تأسیس شد و به آمریکا نیز سرایت کرد . به این ترتیب در می یابیم که حتی تا سده هیجدهم و اوایل سده نوزدهم نیز در بررسی کارکرد مغز در مجامع علمی از هم گسیختگی کلی وجود داشته است .
ضربه اصلی به فرنولوژی زمانی وارد شد که در اواسط سده نوزدهم حادثه غیر منتظره ای در آمریکا و چشم های تیزبین طبیبی در اروپا اساس آن را در هم ریختند .
داستان از این قرار بود که در فرانسه جراحی به اسم « پیربروکا» بیماری را با ضعف طرف راس و گنگی پیگیری می کرد . درمانهای معمولی تأثیری نبخشیده و بیمار مزبور نهایتاً فوت کرد . خوشبختانه « بروکا» در اندیشه بود و بلافاصله بیمار را کالبد شکافی کرده و در مغز او ناحیه ای را پیدا کرد که بر اثر سکته مغزی از بین رفته بود . « بروکا» برای اولین بار رازی را که در قرون گذشته بر بشر نهفته بود برملا کرد که آن اختصاص مناطق مختلف مغز به وظایف مشخص و ویژه ای بود . او مبنای پژوهشهائی را گذاشت که بعداً ما را قادر کردند که سطح مغز را بر حسب کار ویژه ای که انجام می دهد تقسیم بندی کنیم .
در همان ایام در منطقه صخره ای ایالت « ورمانت» آمریکا حادثه مشابهی رخ داد . کارگران بشدت مشغول نصب ریل های آهن بودند . سرکارگر « گِیج» در حال بررسی علت عمل نکردن انفجار باروت بود که جرقه ناشی از برخورد دیلم با سنگ موجب انفجار و پرتاب آن به بیرون و مجروح شدن پیشانی او گردید . جراحت مغز آقای گِیج بتدریج در بیمارستان التیام یافت ولی اثرات آن بر روی شخصیت او غیرقابل باور و انکاربود . این حادثه آقای گِیج را از فردی جدی و وقت شناس و با ادب تبدیل به شخصی انفعالی ، بی ادب و لاابالی کرد . در حالی که قبل از سانحه او به فکرخانواده و آینده خود بود ، بعد از آن دربدر شد و بدور از خانواده آس و پاس و گمنام درگذشت .
دو حادثه بالا مبنای تشخیص تشریحی امراض مختلف توسط حرفه اعصاب داخلی تا کنون می باشد . مثل جانبازی که به خاطر ورود و خروج ترکش از نیمکره چپ دچار فلج راست شده است .
جنبه دیگر کارکرد مغز ، « فیزیولوژی» مستلزم آزمایش های بسیار ساده « گالوانی» در ایتالیا بود . گالوانی برای اولین بار ثابت کرد که در مغز حیوانات الکتریسیته وجود دارد . از جمله تفریحات او این بود که در شب های توفانی سربرقگیری را به مغز قورباغه و پای قورباغه را توسط سیمی به زمین وصل می کرد . سپس او با کمال تعجب مشاهده می کرد که هنگام رعد و برق بدن قورباغه به تشنج در می آید . «گالوانی» پیش بینی کرد که در مغز انسان و حیوانات چیزی به اسم« الکتریسیته حیوانی» وجود دارد . اثبات وجود« الکتریسیته حیوانی» مستلزم اختراع « گالوانومتر» در سال 1820 بود .
کشف الکتریسیته و تحریک پذیری مغز توسط آن به وسیله « فریش و هیتزیک» دو دانشمند آلمانی در اواخر سده نوزدهم انجام شد . این دو دانشمند مشاهده کردند که تحریک سطح مغز باعث تحریک و حرکت ناگهانی اندامهای آنها می شود .
مجموعه مشاهدات کلینیکی بیماران صرعی توسط « جاکسون» در انگلیس به همراه نتایج حاصل از آسیب های وارده به سطح مغز توسط « فلورنس» فرانسوی ، « گولتز» و « مانک» آلمانی مقدمه ای شد برای بسیج همگانی به منظور یافتن نقاط ویژه ای از سطح مغز که مسئول وظیفه ای بخصوص می باشند . این کوشش ها تا زمان « پنفیلد» کانادائی تا اوایل سده بیستم طول کشید تا بتوان نقشه سطح مغز را کشیده و نقاطی را که وظایف مشخصی دارند ردیابی کرد . «پنفیلد» توانست با تحریک الکتریکی سطح مغز در بیمارانی که با بی حسی موضعی عمل می شدند و تحلیل پاسخ آنها به تحریک ، نقاط مختلف قشر خاکستری را از نظر وظیفه ای که انجام می دهند دقیقاً طبقه بندی کند . طبق یافته های او لوب پیشانی مخصوص اعمال حرکتی و مشاعر عالی فرد ، دو طرف آهیانه ویژه اعمال حسی و لوبهای پس سری مختص حس باصره هستند . طبق همین پژوهش ها ، نیمکره چپ مغز اختصاص به تکلم داشته و نیمکره راست ، ارتباطات فضائی را برای انسان به وجود می آورد .
شروع فیزیولوژی مستلزم ثبت امواج مغزی توسط « برگر» آلمانی بود که در اواخر سده نوزدهم انجام شد و نواز مغزی را به ما معرفی کرد . سرعت پیشرفت فیزیولوژی سلولی زمانی به اوج خود رسید که « رامون کاخال» اسپانیائی تئوری سلولی را درمغز به اثبات رساند و سپس پژوهش های مداوم توسط « هاجکینز» و « هاکسلی» که اختلاف سطح الکتریکی را دریاخته های مغزی اندازه گرفتند و سپس انجام تحقیقات « جان اکلز» در انگلیس و « هوبل» و « ویسل» در آمریکا می باشد .
هم اکنون یک بار دیگر بشر بر سر دوراهی قرارگرفته است . چگونه اطلاعات محیطی توسط حواس پنجگانه گرفته شده و درنقاط مختلف ذخیره می شود؟
حافظه فعال چگونه بوجود می آید ؟ ارتباطات مغز چگونه است ؟ زبان ارتباطی و شیمیایی مغز چیست ؟ در این مورد بایستی از کارهای با ارزش « اریک کاندل» و « ورنون مانت کاسل» درآمریکا صحبت به میان آید که یک بار دیگر فیزیولوژی مغز را ورق زده و به جنبه نوین و ملکولی آن پرداخته اند .
درحال حاضر برای بشر ثابت گشته که همه چیز ما مغز ماست :
تحرک ، زبان و خط ، سرازیر شدن در ورطه عصیان ، عشق و دلدادگی ، خشم و ترس و کنترل تمام کارهای حیاتی بدن مثل گردش خون و تنفس .
تعریف سطح هوشیاری و حالت اغماء
درتعریف سطح هوشیاری اختلاف نظر وجود دارد . آیا سطح هوشیاری یک طوطی به اندازه سطح هوشیاری انسان است ؟ و آیا سطح هوشیاری تمام افراد روی زمین با هم برابر است ؟ چه فرقی است بین سطح هوشیاری یک سیاستمدار زبردست و انسانهای معمولی اجتماع ؟ یا این که چه بُعدی از هوشیاری را مولانا درک می کرد که دیگران از فهم آن عاجز بودند ؟ به نظر می رسد که همه متفق القولند که دو شق در سطح هوشیاری وجود دارد ، یکی آن که از ساختمان مشبک ساقه مغز نشأت گرفته و در تمام موجودات زنده از ماهی طلائی تا طوطی و سنجاب و انسان وجود داشته و عامل اصلی اطلاع جاندار از محیط درون و بیرون خود است . هدف از این چنین سطح هوشیاری عبارتست از کمک به موجود زنده برای تولید مثل ، تغذیه ، جنگ و جدال و آنچه لازم است که موجودیت او تأمین شود . بنابر این می توان گفت که سطح هوشیاری حاصل از ساختمان مشبک ساقه مغز در دایناسورها که دویست میلیون سال پیش روی زمین پرسه می زدند به همان میزان در بقای حیوان با ارزش بود که سطح هوشیاری انسان فعلی که عمری حدود یکصدهزارسال دارد. با وجودی که مغز دایناسورها به مراتب از مغز پستانداران فعلی پست تر بود ولی قرعه تکامل با جهشی برتر نصیب انسان نماها شد که عمری حدود دو میلیون سال بیش ندارد یعنی در حقیقت زمانی که انسان نماها شروع به کاربری دست خود کردند . اولین آثار مدون بکارگیری مغز جدید در انسان حدود هفده هزارسال پیش بود که آثارش به صورت نقاشی بر روی دیوارهای غاری در فرانسه نمایان است . در این زمان است که انسان باضمیر خود در تماس بوده و تصویر از بین رفتن همنوع خود را توسط یک گاو وحشی به وجود می آورد .آنچه مغز جدید به انسان داد در هیچ موجود زنده دیگری نظیر آن وجود ندارد . دو فرآیند مهم مغز جدید عبارت بودند از قدرت تکلم و گسترش بی همتا در تجزیه و تحلیل محیط خود . هیچ کلمه ای به تنهائی نمی تواند این توانائی فکری انسان را بیان کند . توانائی که مشتمل می شود بر قدرت تصور ، آینده نگری ، استدلال ، حکمت ، بیان احساسات ، منطق ، حافظه تحلیل و …….. این شاخه دوم سطح هوشیاری است که توسط نواحی مختلف قشر خاکستری نیمکره های مغز به مرحله عمل درمی آید . تا کنون پژوهش در مورد یافتن مرکزی برای این همه فعالیت ها در سطح عالی مغز عقیم بوده ولی تصور می شود که رمز کار در ازدیاد تعداد واحدهای مسئول برای پردازش اطلاعات در مغز انسان است . با در نظر گرفتن بحث بالا ، از بین رفتن سطح هوشیاری مستلزم عدم کارآئی ساقه مغز ( ساختمان مشبک ) و یا قشر خاکستری دو نیمکره می باشد . به همین دلیل است که در مرگ مغزی بررسی ساقه و نیمکره مغز از اهمیت زیادی برخوردار می باشد .
چه کسی در حال اغماء است ؟
بیماری که به پزشک معاینه کننده پاسخ مقتضی ندهد و پلکهایش بسته باشد در حال اغماء است .در بیشتر موارد چنین بیماری قدرت تکلم را از دست داده و تماس با او غیرممکن است . بدیهی است اگر بیمار سخنان ما را درک نکند در این صورت از نحوه پاسخ به تحریکات دردآور می توانیم به عمق حالت اغماء پی ببریم و در صورتی که بیمار پاسخی به تحریکات دردآور ندهد اغماء او کامل است .به زبان ساده می توان گفت که در مرگ مغزی ، بیمار به هیچ گونه تحریکات محیطی پاسخ نداده ، چشمان او بسته است ، سخنی بر زبان نیاورده و درک مفاهیم گفتاری در او از بین رفته است .
چه عوامل باعث حالت اغماء می شوند ؟
هرعاملی که باعث از کار افتادن دو طرفه قشر خاکستری مغز شود ، موجب حالت اغماء خواهد شد . بنظر می رسد که آسیب به یک نیمکره برای ایجاد حالت اغماء کافی نیست .از عللی که به دونیمکره آسیب می زنند عبارتند از : ضربه های مغزی ، خفگی با گاز ذغال ، مننژیت ، نرسیدن اکسیژن به مغز در اثر ایست قلبی یا دار زدن ، نارسائی های کلیه و کبد .
همانطوری که برترین عملکرد قشر خاکستری مغز در نیمکره ها هوشیاری کامل است برعکس آن حالت اغماء می باشد .
بیشتر ضایعاتی که به ساقه مغز وارد می شوند ، اگر ساختمان مشبک را در دو طرف گرفتار کنند ، تولید حالت اغماء می کنند . این ضایعات معمولاً در ناحیه مغز میانی یا پل دماغی می باشند .
در اینجا لازم است گفته شود که بیشتر تحریکات عصبی که از ساختمان مشبک نشأت می گیرند از طریق راههائی که این قسمت از مغز را به تالاموس متصل می کند به قشر خاکستری مغز رسیده باعث فعال شدن این ساختمان می گردند . در این صورت می توان گفت که آنچه به قشر مغز نیرو می دهد ، که خود را به بهترین وجهی بیان کند ،هسته مرکزی ساقه مغز یا ساختمان مشبک است .
معاینه بیماری که در حالت اغماء می باشد :
همان طوری که گفته شد عالی ترین فرآیند مغز انسان میزان هوشیاری است.
در گذشته راه ساده ای برای بررسی کمّی میزان از دست دادن سطح هوشیاری وجود نداشت ولی امروزه ضریب هوشیاری را می توان با معیارهای زیر اندازه گرفت .
۱- میزان بیداری ( چشمها ) ضریب 1تا4
۲- میزان حرف زدن ضریب 1تا5
۳- میزان دقت در حرکات ضریب 1تا6
بیماری که ضریب هوشیاری پانزده داشته باشد کاملاً طبیعی بوده و بر عکس ضریب هوشیاری 3 اغماء کامل را نشان می دهد ، یعنی اینکه در همه حالات چشمهای او بسته است . هم چنین تحت هیچ شرایطی او صحبت نکرده و به هیچ نوع تحریک دردآور یا غیره پاسخ نشان نمی دهد .
کره زمین (Earth)
کره زمین سومین سیارهی منظومهٔ شمسی است که در فاصلهٔ حدود ۱۵۰ میلیون کیلومتری از ستارهی خورشید قرار گرفته است. فاصلهٔ زمین تا خورشید به گونهای است که شرایط محیطیی آن قابلیت زیستن را به موجودات زندهٔ کربنی میدهد. تاکنون زمین تنها سیارهای بوده است که وجود حیات در آن ثابت شده است. زمین سیارهای است سنگی با مقدار قابل توجهای آب سطحی. جو زمین ترکیبی است از نیتروژن (حدود هشتاد درصد)، اکسیژن (حدود بیست درصد) و چندین گاز دیگر.
در منظومهٔ خورشیدی، فاصلهٔ زمین تا خورشید بین فاصلهٔ زهره (یا ناهید) تا خورشید و فاصلهٔ مریخ (یا بهرام) تا خورشید است. زمین جزو سیارات داخلی منظومهٔ خورشیدی محسوب میشود.
مرتفعترین نقطه بر روی خشکیهای زمین کوه اورست نام دارد که نزدیک به نه کیلومتر از سطح دریا بالاتر است. عمیقترین قسمت دریاها نیز در نزدیکی جزایر فیلیپین در اقیانوس آرام قرار دارد. عمق این ناحیه حدود ۱۱ کیلومتر پایینتر از سطح دریا است و به آن گودال یا درازگودال ماریانا گفته میشود.
زمین کرهای است که روی آن زندگی میکنیم. بنا به باورهای دینی از خاک آن آفریده شدهایم و روزی دوباره به خاک آن باز میگردیم. این کره خاکی یکی از نه سیاره منظومه شمسی است که مانند سایر سیارات در مداری به دور خورشید میگردد.
تاریخچه ی زمین
زمین در بدو پیدایش بصورت کرهای از مواد داغ و نیمه مذاب بود. بتدریج عناصر سنگینتر تهنشین شده و هسته فلزی را بوجود آوردند و در عین حال عناصر سبکتر به سطوح فوقانی آمده و جبه و پوسته را تشکیل دادند. پس از گذشت چند میلیارد سال ، زمین سرد شد، سطح زمین جامد گشت ، جو زمین شکل گرفت و اقیانوس بوجود آمدند. تکامل زمین هنوز هم ادامه دارد: پوسته زمین توسط فورانهای آتشفشانی در کف اقیانوسها نوسازی شده ، دائما بر اثر زمین لرزهها و حرکتهای قارهای در حال تغییر و تحول است. تناسب گازهای مختلف در جو زمین نیز بر اثر دخالتهای انسان به آرامی در حال تغییر است.
حرکت زمین به شکل یک پوسته سنگی متشکل از 12 صفحه مجزاست. هر یک از قارهها روی یک یا چند صفحه قرار گرفتهاند. این صفحات با سرعتی شبیه به سرعت رشد ناخنهای انسان در حال حرکت هستند. صفحههای جامد ، روی سنگهای نیمه مذاب به حالت شناور هستند که خود این سنگهای نیمه مذاب توسط جریانهای داغی که از هسته فلزی زمین فوران میکنند، تکان خورده و باعث حرکت صفحهها در سطح زمین میشوند.
چهره متغیر زمین
250 میلیون سال پیش ، سه تکه بزرگ خشکی بهم نزدیک شدند و یک خشکی بزرگ بنام پانجیا را بوجود آوردند. بعد از مدتی دریای تتیس این خشکی عظیم را به دو قسمت لوراسیا و گندوانلند تقسیم کرد. 120 میلیون سال پیش اوراسیا از هم شکافت و آمریکای شمالی از اروپا جدا شد. گنوانلند نیز شکافته شد و در نتیجه هندوستان به سمت جنوب آسیا حرکت کرد. قارهها همچنان به حرکت خود ادامه داده و به این شکل کنونی که میبینیم در آمدند. ظرف چند میلیون سال آینده قاره آمریکا به حرکت خود در سمت غرب ادامه داده و قاره آفریقا به اروپا و آسیا ملحق خواهد شد.
حیات در زمین
اولین موجودات زنده حدود 3.8 میلیارد سال پیش و اولین دایناسورها حدود 150 میلیون سال پیش در زمین ظاهر شدند. حدود 65 میلیون سال پیش نسل دایناسورها از بین رفت (انقراض دایناسورها). یکی از عوامل انقراض دایناسورها برخورد یک شهاب سنگ به زمین و پر شدن جو زمین از غبار بود. در چنین شرایطی نور و گرما به زمین نرسیده و یک دوره کوتاه یخبندان باعث مرگ دایناسورها بر اثر سرما و گرسنگی شده است. اگر همه تاریخچه زمین را در 24 ساعت خلاصه کنیم، نخستین انسانها در 2 ثانیه مانده به نیمه شب ظهور خواهند کرد.
اندازه کره زمین
قطر کره زمین حدودا 7926 مایل (12756 کیلومتر) است. کره زمین پنجمین سیاره بزرگ در منظومه شمسی پس از مشتری ،زحل،اورانوس ونپتون می باشد.اراتوستن دانشمند یونان،(276- 194قبل از میلاد مسیح) اولین کسی بود که محیط کره زمین را محاسبه کرد. او سایه ظهر اواسط تابستان را،در چاههای عمیق سین که (امروزه اسوان نامیده می شود ودر کنار رود نیل در مصر قرار دارد) و اسکندریه را مقایسه کرد. و به درستی تصور کرد از انجا که خورشید بسیار دور است پرتوهای آن تقریبا موازی هستند.و بادانستن فاصله دو محل ، محیط زمین را بالغ بر 250000 استادیا (واحد سنجش محیط زمین ) محاسبه کرد . به طور دقیق مقدار یک واحد سنجش محیط زمین ناشناخته است، بنابراین دقت او نامطمئن و احتمالی اما بسیار نزدیک به حقیقت بود او همچنین انحراف محور کره زمین و فاصله آن از ماه و خورشید را با دقت اندازه گرفت.
ماه کره زمین
کره زمین یک ماه دارد. قطر کره ماه در حدود یک چهارم قطر کره زمین است. کره ماه ممکن است بخشی از کره زمین بوده باشد که بر اثر برخورد جسمی بزرگ باکره زمین در میلیاردها سال پیش از آن جدا شده است .
جرم ، چگالی و سرعت گریز
جرم کره زمین برابر 98/5 ضربدر 10 به توان 24 کیلو گرم است . کره زمین دارای چگالی متوسط 5520 کیلوگرم بر مترمکعب است (آب دارای چگالی 1027 کیلوگرم بر مترمکعب است). پر چگال ترین سیاره منظومه شمسی کره زمین می باشد. یک جسم برای فرار از کشش گرانشی زمین باید به سرعت 24840 مایل در ساعت (برابر 11180 متر بر ثانیه ) برسد .
حرکات زمین
- حرکت وضعی : حرکت زمین به دور محور شمالی و جنوبی آن مدت این چرخش ۲۳ساعت و ۵ می باشد.
- حرکت انتقالی : زمین بر گرد خورشید سالی یکبار دوران میکند.( حرکت انتقالی به کمک اثر دوپلر اثبات میشود.)
(زمین به دور خورشید در خلاف جهت حرکت عقربههای ساعت میگردد (مدار بیضی شکل که خورشید در یکی از کانونهای آن واقع است). در این خصوص ما حرکت واقعی را نمیبینیم بلکه حرکت ظاهری خورشید را میبینیم که به نظر میرسد در یک سال یک بار به دور زمین میگردد. این مدار ظاهری خورشید دایرةالبروج نامیده میشود. نواری به عرض 8 درجه در هر سوی دایرةالبروج را منطقهالبروج میخوانند. 12 صورت برجسته فکلی بر این نوار قرار دارند که خورشید در حرکت ظاهریش هر سال یکبار از آنها میگذرد این صورتها عبارتند از : حمل ، ثور،جوزا،سرطان،اسد،سنبله،میزان،عقرب،قوس،جدی،دلو و حوت.)
- حرکت رقص محور : این بسیار کمتر است بنابراین تنها یک لرزش سینوسی در مدار زمین ایجاد میکند.
- حرکت تقدیمی : حرکتی است که به موجب خم بودن محور زمین نسبت مدار خود ایجاد میشود و باعث میشود که قطب شمال سماوی جا به جا شود(در دورههای ۲۶ هزار ساله)
خورشید همراه زمین و سیارات دیگر در میان خوشه محلی ستارهگان با سرعت بیست کیلومتر در ثانیه حرکت میکنند. حواس آدمی این حرکات را درنمییابد همانطور که در ترنی که با حرکت یکنواخت پیش میرود، مسافران سرعت آن را حس نمیکنند.
آیا حرکت وضعی زمین حرکتی واقعی است؟
ما از حرکت واقعی زمین مطلع نیستیم. آنچه مشاهده میشود حرکتی ظاهری است به صورت دوران ظاهری کره آسمان ، یعنی طلوع ستارگان و خورشید از افق شرقی و غروب آنها در افق غربی. نظیر این رابطه میان حرکت واقعی و حرکت ظاهری ، در ترن متحرک نیز وجود دارد. چون از پنجرههای قطاری که رو به شمال میرود به بیرون نگاه کنیم حرکت ظاهری منظرههای مجاور را به سمت جنوب مشاهده خواهیم کرد.
چند اثر که معلول چرخش زمین هستند :
- توانایی روز و شب : هر نقطه از زمین متناوبا رو به خورشید (روز) میکند یا پشت به آن (شب) میدارد.
- صلب بودن محور : محور زمین زاویه میل خود را با صفحه مدار حفظ میکند و پیوسته رو به سوی ستاره جوی است از این لحاظ زمین چرخان شباهت بسیار با یک ژیروسکوپ چرخان دارد. محور زمین نیز مانند محور ژیروسکوپ دارای حرکت تقدیمی است.
- یک نیروی گریز از مرکز : که در استوا بیشترین مقدار را دارد و در قطب صفر است و بر هر جسمی که بر روی زمین واقع است وارد میآید و در نتیجه آن وزن اجسام در قطب بیشتر است تا در استوا.
- پخ بودن زمین در قطبها : احتمالا معلول این چرخش در زمانی بوده است که سطح زمین هنوز حالتی مایع یا شکل پذیر داشته باشد.
طول مدت یک روز و سال بر روی کره زمین
یک روز بر روی کره زمین 93/23 ساعت طول میکشد . (این به این معنی است که مددت 93/23 ساعت طول می کشد تا کره زمین یک بار به دور محور خودش بچرخد – این فرآیند یک روز نجومی نام دارد ). یک سال بر روی کره زمین به اندازه 26/365 روز بر روی این کره طول می کشد . ( این به این معنی است که 26/365 روز طول می کشد تا کره زمین یک بار مدار خورشید را دور بزند ). حرکت وضعی زمین به مرور زمان تا اندازه ای کند میشود یعنی تقریبا هر ده سال یک ثانیه کندتر خواهد شد.
مدار زمین
کره زمین به طور میانگین مسافت 93 میلیون مایل (برابر با 149600000 کیلومتر ) را در مدار خودش به دور خورشید می پیماید . این فاصله بر حسب یک واحد نجومی (AU) تعریف می شود . در حدود روز دوم ژانویه هر سال زمین نزدیکترین فاصله را با خورشید (4/91 میلیون مایل برابربا 1/147 میلیون کیلومتر ) دارد . این هنگام نزدین یا حضیض نام دارد . در حدود دوم جولای هر سال زمین بیشترین فاصله را با خورشید (8/94 میلیون مایل برابر 6/152 میلیون کیلومتر ) دارد . این هنگام اوج یا دورین گاه نام دارد .
خروج مرکزی مداری
خروج از مرکز مدار کره زمین برابر با 017/0 است . مدار کره زمین تقریبا دایره است .
انحراف محور کره زمین و فصول
محور کره زمین از خط عمود بر مدار خورشید ، به اندازه 45/23 درجه انحراف یافته است . این انحراف باعث به وجود آمدن چهار فصل سال یعنی تابستان ، بهار ، زمستان و پائیز می شود . از آنجائی که محور زمین دارای انحراف است، بخشهای مختلف کره زمین در زمانهای مختلف سال در جهت خورشید قرار می گیرند. این پدیده مقدار آفتاب در یافتن هر منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد.
سرعت
سطح کره زمین در خط استوا به مقدار 40000 کیلومتر در شبانه روز حرکت می کند . این به معنای سرعتی برابر 1040 مایل بر ساعت یا 1670 کیلومتر بر ساعت است . این سرعت از تقسیم محیط کره زمین در خط استوا (حدود 24900 مایل یا 40070 کیلومتر )بر تعداد ساعات شبانه روز (24) محاسبه می شود .
از انجایی که محیط زمین در قطبین به صفر نزدیک می شود ،هنگامی که به سمت یکی از دو قطب حرکت می کنید این سرعت تقریبا به صفر کاهش پیدا می کند. زمین با سرعتی در حدود 30 کیلومتر بر ثانیه در مدار به دور محور خودش می چرخد. این سرعت توسط سرعت چرخش تقریبی زمین (5/0کیلو متر بر ثانیه) در نزدیکی خط استوا سنجیده می شود.
ضخامت جو کره زمین در حدود300 مایل(480کیلو متر ) است. اما بیشترین مقدار جو زمین در حدود 10 مایل (16 کیلو متر ) سطح زمین است.
مقدار دما بر روی کره زمین
مقدار دما بر روی کره زمین 136 تا 127- درجه فارنهایت (برابربا 58 تا 88 – درجه سانتی گراد) در نوسان است. پائین ترین دمای ثبت شده در جولای 1983 در منطقه وستوک قطب جنوب است و بالاترین دما در سپتامبر 1922 در کشور لیبی در قاره افریقا به ثبت رسید. تاثیر گلخانه ای باعث محصور شدن گرما در جو می شود. جو اجازه ورود مقداری پرتوی مادون قرمز را به درون فضا می دهد که کمی از انها به زمین انعکاس می یابند.
جو زمین
جو زمین متشکل از لایه نازکی از گازها است که کره زمین را احاطه کرده است. این گازها شامل 78 % نیتروژن، 21 % اکسیژن، 9/0% آرگون، 03/0% دی اکسیدکربن و مقدار کمی از گازهای دیگر است.
جو زمین به واسطه گاززدایی سیاره ای به وجود امد، فرایندی که در آن گازهایی مانند دی اکسیدکربن، بخارآب، دی اکسیدگوگرد و نیتروژن از درون زمین از طریق اتشفشانها ودیگر جریانات آزاد شدند. اشکال زندگی بر روی زمین از هنگام تکامل ترکیب جو را تعدیل کرده اند.
زمین و عقاید
یونانیها که پیشروان علم بودند، در قرن ششم قبل از میلاد ، زمین را کروی و ثابت فرض میکردند و اکثر تمدنها معتقد بودند که جهان ، زمین مرکز است. ولی بطلیموس ستاره شناس یونانی بیشتر از سایرین بر این اندیشه معروف معتقد بوده است. در جهان زمین مرکز ، زمین در مرکز عالم قرار داشته و خورشید و سیارات و ستارگان حول آن میگردند. سالها بعد معدودی از متفکران یونانی مخصوصا آریستار خوس اندیشه زمین مرکزی بودن دنیا را زیر سوال بردند. ولی کتاب بطلمیوس المجسی بر علم آن زمان سیطره داشت و مانع از قبول نظر آریستارخوس شد. تا اینکه در سال 1543 نیکلا کپرنیک ستاره شناس لهستانی ، مرکزیت را از زمین گرفته و به خورشید داد.
قدمت چهار میلیون ساله انسان
براساس قوانین شناخته شده در علم زیست شناسى كلیه موجودات از جمله انسان داراى قابلیت هایى هستند كه با هدف تطبیق با محیط دچار تغییر مى شوند، انسان هم از این قاعده مستثنى نبوده و نیست و شواهد موجود نشانگر آن است كه از قدیمى ترین اسكلت هاى به دست آمده از انسان تا به امروز تغییرات جسمانى قابل توجهى قابل مشاهده است كه براساس مطالعات علمى مشخص شده كه این تغییرات عمدتاً با هدف تطبیق با محیط و از طریق جهش هاى ژنتیكى به طور غیرارادى عمل مى كند كه این تغییرات پس از مدت زمانى امكان مقایسه نمونه هاى قبلى با نمونه هاى جدیدتر را فراهم كرده و قابل شناسایى مى شود. بنابراین با توجه به این قابلیت ها نباید انتظار داشت كه در طول چهار میلیون سال گذشته جسم انسان دچار هیچ گونه تغییرى نشده باشد. لازم به ذكر است كه این تغییرات صرفاً فیزیكى است و ماهیت انسان را تحت تاثیر قرار نمى دهد. ویژگى هاى قدیمى ترین نمونه هاى به دست آمده از انسان نشانگر آن است كه انسان هاى اولیه در مقایسه با انسان هاى امروزى داراى قدى كوتاه تر، جمجمه اى كوچك تر و آرواره هاى قوى با ۳۲ دندان كه تركیب دندان ها بیشتر به گیاه خوارى تمایل نشان مى دهد و همچنین دست هایى اندكى بلندتر هستند كه نمونه مشخص آن دو اسكلت معروفى است كه در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۹۰ از دره لفارس در كشور فعلى اتیوپى به دست آمده است كه یكى دختر ۱۸ ساله اى با نام لوسى و دیگرى رامیدو یك پسر بالغ بوده كه مطالعات انجام شده روى این دو اسكلت نشان داده است این نمونه ها كه قدمت بین ۵/۳ تا ۴ میلیون سال را داشته اند اولاً روى دو پا راه مى رفته اند، دست ها و پا هایشان كاملاً شبیه انسان هاى امروزى و اندازه قدشان حدود یك متر و بیست سانتى متر بوده و گنجایش جمجمه آنها حدود ۵۰۰ سانتى مترمكعب (یك سوم انسان هاى امروزى) تعیین شده است و زیستگاه این نمونه ها جنگل هاى آفریقاى شرقى است كه در حال حاضر كشور هاى اتیوپى، كنیا و تانزانیا را دربرمى گیرند. در واقع كشف لوسى و رامیدو در این منطقه از جهان به عنوان قدیمى ترین فسیل هاى شناخته شده اى كه مى توان آنها را به عنوان اجداد انسان هاى امروزى دانست باعث شده كه دانشمندان خاستگاه انسان را شرق آفریقا معرفى كنند. اما نبود عناصر فرهنگى تنها مشكلى است كه براى اثبات انسان بودن این نمونه ها وجود دارد، به همین دلیل براى زیست شناسان انسان بودن این نمونه ها تایید شده است ولى براى انسان شناسان فرهنگى این نمونه ها ۱- هوموهابیلیس ها، ۲- هومواركتوس ها، ۳- سنیانتروپ ها انسان نما نامیده مى شود.
•هوموهابیلیس ها
هوموهابیلیس ها خالق ابزارهاى ابتدایى:
از زمانى كه اولین عناصر فرهنگى یعنى یك سلسله ابزار هاى سنگى با قدمت حدود ۵/۲ میلیون سال پیدا مى شوند كم كم مى توان از حضور انسان بر روى كره زمین با اطمینان بیشترى صحبت كرد و انسان هاى خالق این ابزار هاى ابتدایى نمونه هایى هستند كه هوموهابیلیس انسان ماهر نامیده مى شوند. مهارت این انسان ها كه همچنان و تنها در شرق آفریقا زندگى مى كرده اند از ساختن ابزار هاى سنگى بسیار ساده كه غالباً براى شكار و یا انجام كارهاى روزمره دیگر مى توانسته مورد استفاده قرار بگیرد بوده است. هوموهابیلیس ها در مقایسه با نمونه هاى قبلى داراى قدى بلندتر حدود ۱۴۵ سانتى متر بوده و جمجمه اى بزرگتر كه حدود بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ سانتى متر مكعب گنجایش داشته است البته تفاوت هاى دیگرى هم در سایر اندام ها مى توان در این نمونه ها نسبت به نمونه هاى قبلى مشاهده كرد. اما هنوز عده اى از صاحب نظران هستند كه ابزارهاى سنگى ساخته شده توسط این نمونه ها را به عنوان ابزار نمى پذیرند زیرا معتقدند این تولیدات در چارچوب تعریفى كه از ابزار ارائه مى شود قرار نمى گیرد. در واقع در این تعریف گفته شده ابزار یعنى وسایلى كه براى ساختن وسایل دیگر مورد استفاده قرار گیرد نه هر چیزى كه انسان مى تواند از آن به عنوان یك وسیله براى منظورى خاص مورد استفاده قرار دهد بنابراین این نمونه ها نیز براى عده اى همچنان انسان نما در نظر گرفته مى شود.
•هومواركتوس ها
از حدود دو میلیون سال پیش اسكلت هایى از انسان به دست آمده كه علاوه بر دارا بودن ویژگى هاى بسیار نزدیك به انسان امروزى قادر به تولید وسایل بودند كه كاملاً با تعریفى كه از ابزار گفته شد مطابقت دارد و این نمونه ها در اصطلاح علمى هومواركتوس انسان راست قامت نامیده مى شوند كه قادر به تولید این ابزارها بودند و در حال حاضر دو نقطه از جهان یعنى شرق آفریقا و منطقه قفقاز در آسیا كشور فعلى گرجستان قدیمى ترین اسكلت هایى از این نوع را با قدمت بین ۸/۱ تا دو میلیون سال پیش ارائه دادند. هومواركتوس ها از نظر جسمانى از گردن به پائین تفاوت چشم گیرى با انسان هاى امروزى ندارند، تنها مى توان تفاوتى در جمجمه و آرواره آنها با انسان هاى امروزى مشاهده كرد كه گنجایش جمجمه هومواركتوس ها به حدود ۱۲۰۰ سانتى متر مكعب افزایش پیدا كرده بود و متوسط قد آنها ۵۰/۱ تا ۶۰/۱ سانتى متر بوده كه آنها ابزارسازهاى بسیار ماهرى بودند و بعضى ابزارهاى به دست آمده از هومواركتوس ها از نظر مواد اولیه، نوع سنگ و تكنولوژى ساخت بسیار قابل توجه هستند. این انسان ها معیشت شان مبتنى بر شكار و گردآورى بوده است و عمده ابزارهایى كه مى ساختند در این زمینه مورد استفاده قرار گرفت.
•سنیانتروپ ها
نمونه هاى چینى آنها كه سنیانتروپ نامیده مى شوند در حدود ۸۰۰ هزار سال پیش در غارى به نام شوكوتین در نزدیكى شهر فعلى پكن زندگى مى كردند كه تكنیك هاى تولید آتش را مى شناختند و براى تولید آن در محل هاى مسكونى خود مورد استفاده قرار مى دادند اما به كارگیرى تكنیك هاى تولید آتش از یك طرف و ساختن ابزارهاى بسیار دقیق و كارآمد با بهره گیرى از تكنیك هاى پیچیده كه نشان دهنده بهره مندى از دانشى قابل قبول بود جاى هیچگونه تردیدى را براى حضور فرهنگ در جامعه این انسان ها باقى نمى گذارد و نمونه هاى اخیر تا حدود ۱۰۰ هزار سال پیش در سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا زندگى مى كردند و از آن زمان به بعد هیچ نشانه اى از حضور این انسان ها به دست نیامده است.
• هوموساپینس ها
در حدود ۳۰۰ هزار سال پیش حضور انسان با مشخصات كمى متفاوت تر در آسیا و آفریقا تایید شده است. این انسان كه هوموساپینس انسان اندیشمند نامیده مى شود مدت ها بعد به دو دسته تقسیم شده اند كه دسته اول معروف به انسان نئاندرتال هستند. نئاندرتال ها با جمجمه هاى بزرگ تر از نمونه هاى امروزى از انسان مدرن متمایز مى شوند كه این نمونه ها دست كم در سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا تا چهل هزار سال پیش حضور داشتند اما تجمعات شان در اروپا به خصوص اروپاى مركزى و همچنین غرب آسیا بوده است و از آن زمان دیگر نشانه اى از وجود آنها نمى توان بر روى كره زمین به دست آورد و ایران هم یكى از كشورهایى است كه نشانه هاى دقیق و جالبى از سكونت این نوع انسان ارائه كرده است. اما دسته دوم هوموساپینس انسان امروزى نامیده مى شود كه قدیمى ترین نمونه آن در فلسطین با قدمت نزدیك به صد هزار سال یافت شده است. این نمونه دست كم تا به امروز بر روى كره زمین زندگى مى كند و از حدود ۳۵ هزار سال پیش تمام قاره ها را به تسخیر خود درآورده است و شروع جدیدى در تاریخ زندگى انسان را نوید داده است كه به دوره عصر حجر جدید معروف است. مهمترین شاخص آن پیدایش هنر در جامعه انسانى است و شاخص دیگر آن پیدایش پرستشگاه هاى عمومى است كه غالباً در غار هاى زیرزمینى كه نور طبیعى دریافت نمى كرده اند ایجاد شده و ویژگى مهم این پرستشگاه ها، تصویر حكاكى و یا نقاشى شده بر روى سقف و دیواره هاى آن است. تصاویرى كه در این پرستشگاه ها ترسیم شده اند غالباً تصاویر حیواناتى خاص بوده اند كه به احتمال زیاد نمادهاى مذهبى را تشكیل مى دهند. در واقع جامعه انسانى در این مقطع به نظر مى رسد با وجود اینكه هنوز از اقتصاد مصرفى تبعیت مى كرده و شیوه زندگى مردمان آن كوچندگى بوده است به یك ساختار فرهنگى نسبتاً پیچیده رسیده بود كه نمادهاى مذهبى و پرستشگاه هاى عمومى به خوبى پیچیدگى این ساختار را نشان مى دهند.
•پیدایش انقلاب نوسنگى
در حدود ۱۵ هزار سال پیش جامعه انسانى وارد مرحله دیگرى از تحولات فرهنگى عمیق مى شود. انسان ها در این مقطع و تنها در خاورمیانه موفق مى شوند با اهلى كردن اولین حیوانات و همچنین روى آوردن به كشاورزى ساختار اقتصادى خود را تغییر داده و وارد ساختار جدیدى كه به آن اقتصاد تولیدى مى گوییم شوند. در واقع دیگر دامدارى و كشاورزى در این مقطع براى اولین بار با زندگى انسان آمیخته شد و مدت كوتاهى شیوه زندگى انسان را تغییر مى دهد و پیدایش جوامع روستایى نتیجه این تحول است كه تحول به قدرى با اهمیت است كه دانشمندان آن را یك انقلاب نوسنگى مى نامند، انقلابى كه در نهایت منجر به یك سلسله تغییرات بنیادى در جامعه انسانى شد و جوامع امروزى را شكل داد. این انقلاب در همه عرصه هاى اجتماعى، فرهنگى جامعه انسانى توانست عمل كند؛ ارزش ها، قوانین، نوع سكونت، تكنولوژى و حتى ساختار خانواده و باورها نیز از این تحولات مستثنى نبوده است. همچنین اختراعات جدید خصوصاً در تكنولوژى استفاده از فلزات و ابداع سفالینه از دیگر اختراعات مهم این دوره به شمار مى آیند.
به نظر مى آید به وجود آمدن پدیده مالكیت از دیگر تحولات مهم این دوره بوده باشد. به هر حال این تحولات در نهایت زمینه هاى پیدایش یك ساختار جدید اجتماعى، فرهنگى دیگر را فراهم كردند كه منجر به پیدایش اختراع خط و همچنین جامعه شهرى شد كه باز هم در خاورمیانه این اتفاقات را شاهد بودیم
خوراکی های لاغرکننده امروزه بسیاری از مردم جهان از چاقی و عوارض آن رنج می برند لاغر شدن به جهت یافتن اندام متناسب و پیشگیری از بیماری هایی که با چاقی در ارتباط مستقیم هستند مطلوب عده بسیاری شده است. خوردن به عنوان یکی از لذتهای زندگی معزل چاقی را برای بسیاری از افراد به همراه آورده است. واقعیت آن است که براى لاغر شدن لازم نیست که کاملا و به طور جدی دست از غذا خوردن كشید. در واقع باید فقط از پرخوری دوری کرد و از خواص خوراکی ها در بالابردن سوخت و ساز بدن سود جست. کلید لذت بردن از خوراکی ها در شناختن آنان و شناختن نیاز بدن و متابولیسم بدن خویش است. شما مى توانيد با مصرف متعادل خوراکی های مناسب، متابوليسم بدن خود را بالا برده و منجر به سوزاندن كالرى شوید. آنچه در مصرف خوراکی ها بسیار مهم است آن است که تعادل میان مصرف و سوزاندن کالری بدن حفظ شود. مصرف کالری به اندازه و ورزش متعادل و منظم موجب رسیدن به وزن دلخواه و نگهداری آن وزن می گردد. در کنار توجه متعادل به مصرف کالری و سوزاندن آن استفاده از مواد غذایی چربی سوز مفید و اثربخش است. موادغذايى چربى سوز خوراکی هایی هستند که موجب کارکرد بهتر متابولیسم بدن می گردند مصرف مداوام آنان موجب سوخت و ساز بالاتر و بهتر بدن می شود. این نکته را به خاطر داشته باشید که در واقع هیچ ماده غذایی وجود ندارد که خوردن آن موجب کاهش وزن شود اما جایگزین کردن غذاهای کم کالری و حاوی فیبر فراوان در رژیم غذایی به جای غذاهای پر کالری و پر چرب موجب کاهش کل میزان کالری دریافتی روزانه می گردد. موادغذايى چربى سوز آب بر اساس تحقیقات انجام شده نتیجه گرفته شده است که نوشيدن آب موجب كاهش وزن مى شود. سوخت و ساز بدن با نوشيدن هشت ليوان آب در روز به مقدار سی درصد افزايش می یابد. نوشیدن زیاد آب موجب كاهش اشتها می گردد و نوشیدن آب موجب دفع سديم و سموم از بدن می گردد. بر اساس تحقیقات به نظر می رسد که معمولا" احساس تشنگی به اشتباه به احساس گرسنگی تعبیر می شود. در صورت احساس گرسنگی یک لیوان آب بنوشید و اگر کمی بعد از آن هنوز احساس گرسنگی داشتید به رفع آن اقدام نمایید. آب یکی از پارامترهای مهم در کاهش اشتها و در نتیجه جلوگیری از پرخوری است. چاى سبز کافیئن می تواند سرعت سوخت و ساز بدن را افزایش دهد اما زیاده روی در نوشیدنی های کافئین دار برای سلامتی مناسب نیست. نوشیدن چاى سبز سوخت و ساز بدن را افزايش مى دهد و برای سلامتی نیز بسیار سودمند می باشد. سوپ به عنوان پیش غذا و یا میان وعده خوردن سوپ به عنوان پيش غذا ، موجب كاهش اشتها می شود و احساس گرسنگی برطرف می شود. خوردن سوپ همچنین موجب کارکرد بهتر متابولیسم بدن می گردد. سالاد به عنوان پیش غذا خوردن سالاد به عنوان پیش غذا موجب کنترل اشتها می شود. عادت به خوردن سالاد قبل از شروع به خوردن غذای اصلی موجب پر شدن شکم می شود و نیاز به خوردن غذای اصلی را کاهش می دهد همچنین مصرف سالاد میزان فیبر دریافتی روزانه شخص را بالا می برد و موجب سوخت و ساز بهتر بدن می گردد. سبزیجات تازه سبزیجات دارای کالری پایین می باشند، سیستم ایمنی بدن را قوی می سازند حجیم و سیرکننده می باشند و مصرف زیاد آنان در مقاسیه با سایر مواد غذایی بسیار کمتر موجب افزایش وزن می شود. سبزیجات حاوی فیبر فراوان هستند و کارایی دستگاه گوارش را بهتر می کنند. سبزیجات سوخت و ساز بدن را افزایش می دهند. سيب و گلابى سيب و گلابى سرشار از فيبر می باشند. این دو میوه كم كالرى هستند و احساس گرسنگى را برطرف مى کنند. گريپ فروت گریپ فروت سرشار از ويتامين C است و سطح انسولين را در خون پایین می آورد و موجب فشار خون و کاهش قند خون مى شود. موجب سوزانده شدن چربی در بدن مى شود. اگر تحت درمان برای بیماری خاصی می باشید در مورد مصرف گریپ فروت با دکتر خود مشورت کنید زیرا مصرف این میوه با بعضی از داروها تداخل دارد. کرفس کرفس کم کالری است و سوخت و ساز بدن را افزايش مى دهد . ماست کم چربی کلسیم نقش موثری در رژیم لاغری دارد. ماست كم چربی دارای کلسیم فراوان است و بر اساس تحقیقات دریافت روزانه 600 میلی گرم کلسیم بیش از نیاز روزانه شخص به کلسیم است و موجب کاهش سطح کلسترول بدن می گردد. مصرف 200 گرم ماست کم چربی کلسترول بد، بدن را به میزان 5درصد كاهش می دهد. این خاصیت ماست به دلیل وجود باکتری لاکتویاسیون و اسید و فیلوس موجود در ماست است بنابراين مصرف فرآورده های لبنى کم چرب در رژیم غذایی لاغری توصیه می شود. كلم بروكلى بروکلی سرشار از كلسيم و ويتامين C، ويتامين A و فيبر است. اين سبزى با چربى ها مقابله مى كند و حاوى موادى است كه سيستم ايمنى بدن را تقويت و بدن در برابر بيمارى ها محافظت مى كند. بروکلی موجب سوخت و ساز بهتر بدن می شود و در نتيجه بدن كالرى بيشترى مى سوزاند. سیر سیر تقویت کننده های قوی سیستم ایمنی بدن می باشد و موجب کارکرد بهتر متابولیسم بدن می شود در نتیجه چربی ها در بدن سريع تر سوزانده می شوند. غلات کامل غلات به همراه سبوس آنان بهترين منبع برای تأمین فیبر روزانه مورد نیاز بدن می باشند غلات کامل تعادل قند خون را حفظ می نمایند دیر هضم تر از غلات بدون سبوس هستند سرعت هضم غذا را کاهش داده و موجب احساس سیری طولانی تری را می شوند. جو جو از بهترين كربوهيدرات ها می باشد. جو منبع خوبی برای تامین فيبر روزانه مورد نیاز بدن است. جو احساس گرسنگى را برطرف مى کند، انرژى زا و کم کالری است. فلفل تند فلفل تند سوخت و ساز بدن را افزايش مى دهد و موجب كاهش اشتها مى شود. كپساىسين موجود در فلفل هورمون هاى بدن را تحريك مى نماید و اين عمل متابوليسم سوخت و ساز را در بدن بالا مى برد. طبق تحقیقات انجام شده یک قاشق غذاخوری فلفل تند کارکرد متابولیسم بدن را 23 درصد افزایش می دهد. با خوردن فلفل احساس تشنگی افزایش می یابد و این خود موجب نوشیدن آب می شود و نوشیدن آب با کاهش اشتها و دفع سموم بدن مساوی است. کدو کدو حاوی فیبر فراوان است و بسیار ملین می باشد. 300 گرم کدو فقط 50 کالری دارا می باشد. کدو با اینکه بسیار کم کالری است دارای مقادیر قابل توجهی از املاح معدنی است و بنابراین در رژیم لاغری بسیار مفید است. میوه های لاغر کننده میوه های چربی سوز بعضی از میوه ها قند دارند و باعث چاقی می شوند،بعضی دیگر بر عکس لاغر می کنند اما تا کنون درباره میوه هایی که چربی را بسوزانند شنیده بودید؟آیا این میوه ها را می شناسید؟ یک سری مواد غذایی وجود دارد که به نام " غذاهایی با کالری منفی " (NEGATIVE CALORIE FOODS) معروف هستند.این مواد غذایی نسبت به سایر مواد،انرژی بیشتری برای هضم خود نیاز دارند، یعنی بدن انرژی بیشتری برای هضم آنها می سوزاند و در عین حال بدن نمی تواند کالری زیادی از آنها برای خود ذخیره کند.پس علاوه بر اینکه باعث سوخت چربی ها می شوند، کمتر به چربی تبدیل شده و ذخیره می شوند.مواد غذایی دارای چربی،پروتئین،کربوهیدرات،کالری،ویتامین و املاح هستند.ویتامین ها،بافت های بدن را تحریک می کنند تا آنزیم تولید کنند که این آنزیم ها باعث تجزیه و مصرف انرژی موجود در غذاها می شوند.بنابراین غذاهایی با کالری منفی، غذاهای غنی از ویتامین و املاح هستند که نه تنها باعث مصرف انرژی حاصل از خود می شوند،بلکه انرژی اضافی موجود در طی عمل هضم را مصرف می کنند.البته مصرف اینگونه مواد غذایی زمانی در کاهش وزن مؤثر است که غذاهای پُرکالری و فاقد مواد مغذی مثل انواع تنقلات، چیپس و ... را مصرف نکنید. مواد غذایی با کالری منفی (NEGATIVE CALORIE FOODS) یاچربی سوز شامل انواع مختلفی از میوه ها و سبزی ها است که شامل مواد غذایی زیر می باشد:
از سبزی ها:
مارچوبه – چغندر – کلم – کلم بروکلی – هویج - گل کلم – کرفس – کاسنی – فلفل قرمز – خیار – شاهی – سیر – لوبیا سبز – کاهو – پیاز – تربچه – اسفناج – شلغم و کدو سبز است. از میوه ها: سیب – زغال اخته – طالبی و گرمک – گریپ فوروت – لیمو ترش – انبه – پرتقال – هلو – آناناس – تمشک – توت فرنگی – گوجه فرنگی – نارنگی و هندوانه است.
برای تدریس لگاریتم ابتدا باید تاریخچه پیدایش لگاریتم بیان شود.
n n=logxe برابر است با لگاریتم xدر مبنای e
میدانیم در ضرب توان ها ی هم پایه یکی ازپایه ها را نوشته وتوان ها را جمع میکنیم .بنابراین لگاریتم که
همان توان بود ضرب را به جمع تبدیل میکند،وتقسیم رابه تفریق.
همین موضوع بود که باعث اهمیت لگاریتم شد، و خیلی زود جهانی شد.
مبنای لگاریتم نپر عدد گنگ e بود که در علوم فیزیک،امار،احتمال و... کاربرددارد.
چون مبنای عدد نویسی ده بود به پیشنهاد یک معلم مبنای لگاریتم ده نیز تعریف شد.
مبناهای دیگر هم بعدها تعریف شد.
خط کش محاسبه براساس همین محاسبات لگاریتمی ساخته شد.
۱. عدد و شمارش
دقیقا مشخص نیست که انسان پیش از تاریخ، چه زمانی از مفاهیمی همچون عدد و شمارش استفاده کرده است. اما لزوماْ به مفاهیمی همچون کم و زیاد، تعداد افراد قبیله، میزان وسایل زندگی خود و دیگران، تعداد دوست و دشمن و چیزهایی از این قبیل نیاز داشت. آنگونه که از گزارشهای باستان شناسان بر می آید، معمولا از روش تناظر یک به یک استفاده میکرد (رجوع کنید به شکلهای صفحه ۸ و ۹ و پاورقی صفحه ۹ از کتاب تاریخ ریاضیات هاوارد د. ایوز). با پیشرفت بشر و نیاز به شمارشهای وسیعتر،انگشتان به عنوان پایه و مبنای شمارش، انتخاب و به هر انگشت، نمادی منسوب شد و اعداد بزرگتر به به صورت ترکیبی ار این نمادها نوشته شدند. به طو مثال دوازده یعنی دو از ده و twelve که که احتمالاْ از twe lif (دو روی ده) گرفته شده است. البته اعداد ۲، ۳، ۴، ۵، ۱۲، ۲۰ و ۶۰ نیز قرنها در میان قبایل و اقوام مختلف به عنوان مقیاس به کار رفته است.
چند مثال برای اعداد رومی در پایه ۱۰ :
علائم اصلی برای نوشتن اعداد رومی:
اعداد اصلی | ۱ | ۲ | ۳ | ۱۰ | ۱۰۰ | ۱۰۰۰ | ۵ | ۵۰ | ۵۰۰ |
علائم اصلی | I | II | III | X | C | M | V | L | D |
برای نوشتن اعداد، رومیها از قانونی به نام اصل تفریق استفاده میکردند، بدین ترتیب که وقتی علامتی برای واحد کوچکتر قبل از علامت به کار رفته برای واحد بزرگتر قرار می گرفت، به معنی تفاضل این دو واحد بود. به چند مثال در جدول زیر توجه فرمایید:
عدد | علامت رومی |
۴ | IV |
9 | IX |
200 | CC |
1944 | MCMXLIV |
دستگاه شمارش رمزی یا الفبایی یونانی:
در این دستگاه، از ۲۷ رمز برای نوشتن اعداد استفاده می شد. به دو جدول زیر که این رمزها را در قالب علائم اصلی توضیح می دهد، توجه فرمایید:
حال به چند مثال توجه کنید:
دستگاه شمارش موضعی:
در این دستگاه، ابتدا یک پایه b انتخاب و سپس نمادهایی برای ۰، ۱، ۲،...، b-۱ معین میشود. هر عدد طبیعی n را می توان به طور یکتا به صورت زیر نوشت:
در این صورت n را با
نمایش میدهیم، که
. اگر b=۱۰ ، این دستگاه را "دستگاه شمار هندی- عربی" گوییم. این دستگاه به هندیان که احتمالاْ مخترع آن هستند و به مسلمانان که آنرا تکمیل کردند و به دیگران آموختند، منسوب است. ظاهراْ بابلیهای قدیم، در فاصله های بین ۳۰۰۰ و ۲۰۰۰ قبل از میلاد، دارای یک دستگاه شمار در پایه ۶۰ بودند. البته این دستگاه برای صفر علامتی نداشت. بد نیست بدانیم که قوم مایاها در آمریکا از دستگاهی استفاده می کردند که اساساْ در مبنای ۲۰ بود و علامتی برای صفر هم داشتند.
جمع و ضرب اعداد:
روشهای جمع و ضرب کنونی، قدمت زیادی ندارند و در قرن پانزدهم میلادی ابداع شدند. اما ظاهرا علت پیدایش دیررس این روشها، ممکن است به دو علت مشکلات ذهنی ( به خاطر نقص در دستگاههای شمارش با نمادهای بسیار) و نیز مشکلات مادی (مانند نبودن کاغذ) باشد. بشر تا حدی با اختراع چرتکه این مشکل را حل کرد. اما روشهای کنونی،مدیون اختراع هندیان و نیز تکامل آن به وسیله مسلمین است
- به ویژه خوارزمی که نقش برجسته ای در این کار دارد. نماد صفر را هندیان وارد دستگاه شمارش کردند و لازم است ذکر شود که zero ی انگلیسی احتمالاْ از زفیروم (به کسر زا ء) لاتین و آن از صفر عربی و آن از سونیای هندی به معنی پوچ یا تهی گرفته شده است. نیز واژه کنونی cipher انگلیسی، همان صیفرای عربی است.
۲. ریاضیات بابلی و مصری
با پیشرفته تر شدن جامعه بشری، انسان به ریاضیات عملی برای کارهای کشاورزی، مهندسی، علوم مالی و بازرگانی، محاسبات مربوط به زمان و تقویم، سنجش اوزان و مقادیر و ... نیازمند شد. کم کم با تقویت ذهن بشر، انسان به تجرید گرایش پیدا کرد و ریاضیات را برای ریاضیات مورد مطالعه قرار داد و در نتیجه، تمدنهایی همچون بابل، مصر، چین و هند ایجاد شد. حال به بررسی مختصر تاریخ ریاضی بابل و مصر باستان می پردازیم به دودلیل: یکی اینکه این دو از پیشرفته ترین تمدنهای باستانی هستند و دیگر اینکه سندهای معتبری از ریاضیات تمدنهای مهم دیگر مانند چین و هند باستان در دست نیست. (البته در قسمتهای بعدی، مختصرا به این دو تمدن نیز خواهیم پرداخت. )
ریاضیات بابلی:
ریاضیات مصر باستان:
با شروع هزاره اول میلادی و با افول تمدن بزرگ مصر و بابل، کم کم تمدنهای جدیدی مانند تمدن یونانی، فنیقی و آسوری پا به عرصه وجود گذاشتند. با تکامل ذهنی بشر، انسان با کلمه «چرا» مانوس تر شد.
- چرا زوایای متقابل به راس با هم برابرند؟
- چرا در مثلث متساوی الساقین دو زاویه روبه رو به دو ساق برابرند؟
- ...؟
به این ترتیب، ریاضیات برهانی متولد شد و یونانیان در این امر پیشتاز بوده اند. در این قسمت به طور بسیار خلاصه، به نام و کارهای ریاضیدانان یونانی به ترتیب زمانی خواهیم پرداخت.
مختصری از تاریخ ریاضیات چین از حدود ۱۰۰۰ قبل از میلاد تا قرن ۱۴ بعد از میلاد:
- چینیان باستان با حساب دهدهی آشنایی داشتند و از آن در محاسبات علمی و روزمره استفاده می کردند.
- ابداع مربعهای جادویی
- آنها با قضیه فیثاغورث -بدون برهان - آشنایی کامل داشتند.
- آنها «قضیه چینی» که قضیه مشهوری در جبر و درباره حل معادلات همنهشتی خطی است، به جهان ریاضیات تقدیم کردند.
- در بعضی از آثار آنها، محاسبه درست «عدد پی» تا ۶ رقم اعشار دیده می شود.
- احتمالاْ مثلث حسابی معروف «خیام-پاسکال»، اولین بار به وسیله چینیان ارائه شده است.
مختصری از تاریخ ریاضیات هندی از حدود ۴۵۰ میلادی تا قرن ۱۴ بعد از میلاد:
- معرفی عمل ضرب به شیوه کنونی
- به دست آوردن مجموع تصاعد های حسابی و هندسی
- آشنایی با اعداد منفی و گنگ
- حل کامل معادلات درجه ۲
- یافتن همه جوابهای بعضی از معادلات سیاله
- به دست آوردن فرمول هرون برای محاسبه مساحت مثلث و تعمیم آن به یک چهار ضلعی محاطی- رجوع شود به صفحه ۲۲۵ جلد اول کتاب تاریخ ریاضیات هاوارد د. ایوز. - ساختن جداولی برای سینوسها- سه ریاضیدان معروف قدیم هند «برهمگوپته»، «مهاویره» و «بهاسکره» هستند که به ترتیب در قرون هفتم، نهم و دوازدهم میلادی می زیستند. ریاضیدان معروف قرون جدید هند، نابغه هندی «رامانوجان» است که در نظریه اعداد کارهای بزرگی انجام داد و حدوداْ ۳۳ سال بیشتر عمر نکرد.
- سخن ابوریحان بیرونی :«ریاضیات هندی مخلوطی از صدف و خزف یا ممزوجی از درّ پر بها و سنگریزه بی بها است» (این جمله به خوبی نشان دهنده تسلط ریاضیدانان مسلمان است بر ریاضیات زمان خود که می توانستند ریاضیات عالی را از مقدماتی تمییز و درباره آن اظهار نظر کنند.)
۵. ریاضیات دوره اسلامی
آغاز و انجام تمدن اسلامی یکی از عجیب ترین وقایع تاریخ بشر است. مردمی که قرنها در توحش می زیستند، سواد در میان آنها محلی از اِعراب نداشت، دختران خود را زنده به گور می کردند، بدترین غذاها را می خوردند و دائماْ در حال نزاع قبیله ای بودند، فقط در عرض حدود ۹۰ سال، تمدنی را بر پا کردند که از کرانه های سند در هندوستان تا شمال افریقا و اسپانیا امتداد داشت. تمدنی که فراگرفتن علم و دانش را جهاد راه خدا می دانست و در کتابخانه های آن هزاران جلد و در بعضی از آنها حدود چهار صد هزار جلد کتاب موجود بود- مانند کتابخانه سلطنتی امیر قرطبه. به قول جواهر لعل نهرو، در بعضی از مناطق این تمدن پهناور، تقریباْ همه سواد خواندن و نوشتن داشتند و بعضی از شهرهای آن بالغ بر یک میلیون نفر جمعیت داشت با تمام امکانات رفاهی لازم. مسلمانان علوم دقیقی همچون ریاضی، فیزیک، شیمی، مهندسی، پزشکی، نجوم و دریانوردی را با علوم معنوی همچون فلسفه، منطق، حکمت و عرفان پیوند داده بودند. چنین تمدنی- اما - به دلیل دور شدن مسلمین از احکام زیبای اسلام، کم کم رو به زوال نهاد و جای خود را به تمدن غرب داد.
تمدن غرب به گواهی صدها سند و مدرک، وجود خود را مدیون تمدن اسلامی است. اما ریاکارانه سعی در پنهان کردن این دین و کم اهمیت جلوه دادن تمدن بزرگ اسلامی داشته و دارد. غربیها - جز اندکی از دانشمندان منصف آن- سعی دارند که چنین جلوه دهند که تنها نقشی که تمدن هفتصد ساله اسلامی دارد، همانا محافظت از علوم یونانی و انتقال آنها به اروپاست که توهینی بس بزرگ به این تمدن شکوهمند و دروغی کاملا آشکار است.
با نگاهی به کتاب تاریخ ریاضیات هاوارد د. ایوز که در حال حاضر یکی از منابع مهم دانشگاهی کشور در درس تاریخ ریاضی است، می توان بارها و بارها این بی انصافی را مشاهده کرد. به طور مثال وقتی از تمدن اسلامی صحبت می کند با دهها دانشمند عالیمقام آن، تنها حدود ۱۵ صفحه را به آن اختصاص می دهد، اما برای تشریح تاریخ ریاضیات قرون وسطی - یا به قول خودشان قرون تاریکی - تا آخر قرن شانزدهم که مدت آن حدود ۱۰۰۰ سال و کارهای اصیل ریاضی در آن کم است، ۴۷ صفحه از کتاب را پر می کند و حتی گاهی به جزئیات کتابهای ریاضیدانان این عصر می پردازد. به طور مثال رجوع کنید به صفحات ۲۵۵ و ۲۵۶ (جلد اول، ویرایش دوم) که درباره «لیبرآباکی»، کتاب مشهور فیبوناتچی صحبت می کند( کتابی که اساساْ کپی هنرمندانه ای از آثار خوارزمی و ابوکامل به همراه تحقیقات اوست) یا اواخر صفحه ۲۵۹ و اول صفحه ۲۶۰ که درباره کتاب رگیومانتوس صحبت می کند و نیز شکل صفحه ۲۶۵. در اینباره حرف بسیار است و درد دل فراوان که انشاءالله در وقت و جای مناسب درباره آن مفصلاْ و به طور کاملاْ مستند صحبت خواهیم کرد. «قضاوت منصفانه را به خواننده واگذار می کنیم.»
حال به خلاصه ای از مطالب کتاب هاورد ایوز درباره ریاضیات دوره اسلامی می پردازیم. البته همان طور که توضیح داده شد، این مطالب کاملاْ گزینشی و بسیار ناقص است که به لطف خدا در قسمت زندگینامه ریاضیدانان مشهور در حد توان این نقایص را رفع خواهیم کرد. همچنین برای اطلاع از وسعت کارهای مسلمین در ریاضیات به اینجا و اینجا مراجعه کنید.
برتری تمدن اسلامی بر سایر تمدنها حدودا از سال ۷۰۰ میلادی آغاز گردید و حدودا تا سال ۱۵۰۰ میلادی که اسپانیا از تسلط مسلمین خارج شد، ادامه یافت. از همان ابتدا، خلفا به حامیان علم مبدل شدند و دیگران را تشویق کردند که آثار هندی و یونانی را در نجوم، طب و ریاضیات به زبان عربی برگردانند. در نتیجه بسیاری از علوم یونانی و هندی بدین طریق سالم ماند و در قرون وسطی از میان نرفت. به طور خلاصه به شرح بعضی از کارهای مسلمین در ریاضیات می پردازیم:
در طول پانصد سال که به عصر تاریکی اروپا شهرت دارد و با سقوط امپراطوری رم در اواسط قرن پنجم شروع شد و تا قرن یازدهم ادامه یافت، تقریباْ کار خاصی در علم به طور عام و در ریاضیات به طور خاص انجام نشد. از ریاضیدانان این دوران، معمولاْ از چهار نفر نام می برند که عبارتند از: بوئتیوس، بید، آلکوین و پاپ سیلوستر دوم نام می برند. این چهار نفر با تالیف کتب ریاضی - که معمولاْ بسیار ضعیف بودند - و تدریس آنها، در تاریخ ریاضیات این دوران بسزایی ایفا کردند. جالب است بدانیم که پاپ سیلوستر دوم در مدارس مسلمانان اسپانیا درس خوانده بود.
(ب) قرن دوازدهم:
از اوایل قرن دوازدهم میلادی، آثار یونانی و اسلامی به اروپای غربی انتقال یافت و این قرن در تاریخ ریاضیات، به قرن مترجمین بدل شد. اصول اقلیدس، المجسطی بطلمیوس و جبر خوارزمی به لاتین ترجمه شدند و دستگاه شمار هندی-عربی در اروپای غربی رواج یافت.
(ج) قرن سیزدهم و چهاردهم:
معمولاْ از «لئوناردو فیبوناتچی» به عنوان با استعدادترین ریاضیدان اروپا در قرن سیزدهم یا حتی قرون وسطی نام می برند. او در ایتالیا به دنیا آمد و در الجزایر بزرگ شد. در سفرهایش به مصر، سیسیل، یونان و سوریه مطالب بسیاری آموخت و پس از مراجعت به وطنش ایتالیا، بزرگترین کتاب خود به نام «کتاب حساب» یا «لیبرآباکی» را منتشر کرد. این کتاب که تاثیر بسیاری بر ریاضیات اروپای غربی داشت، ظاهراْ براساس جبر خوارزمی و ابوکامل نوشته شده است، هر چند که تحقیق مستقلی در حساب و جبر مقدماتی است. دنباله معروف فیبوناتچی در همین کتاب معرفی شده است. او دو کتاب دیگر به نامهای «هندسه عملی» و «کتاب مجذورات» نوشت که این آثار فراتر از تواناییهای اغلب فضلای معاصر وی بودند. البته گفته شده است که شهرت بسیار فیبوناتچی، به دلیل فقدان معاصرین همتا با وی در اروپا بوده است نه به دلیل ویژگیهای علمی بالای آثار او.
لازم است که بدانیم قرن سیزدهم، شاهد ظهور دانشگاههای پاریس، آکسفورد، کیمبریج، پادوآ و ناپل است که بعضی از آنها به تقلید از دانشگاههای اسلامی بنا شده است.
در قرن چهاردهم که به قرن «مرگ سیاه» معروف است، کار قابل ملاحظه ای در ریاضیات انجام نشد جز نشانه هایی از پیدایش هندسه مختصاتی نوین و نیز مفاهیم اساسی پیوستگی و گسستگی و نیز مفاهیم بی نهایت کوچک و بزرگ.
(د) قرن پانزدهم و شانزدهم:
تاریخ قرن پانزدهم با آغاز رنسانس اروپا، زوال امپراطوری بیزانس به دست مسلمین، انتشار آثار کلاسیک یونان به زبان اصلی، اختراع صنعت چاپ که نشر دانش را با سرعتی بی سابقه میسر کرد و کشف قاره آمریکا که کشتیرانی دور کره زمین و فعالیتهای تجاری را افزونتر کرد، عجین شده است. این وقایع خود به خود بر پیشرفت ریاضیات اثر بسیار نهادند. در این قرن کم کم شاهد ظهور علامات + و -- (جمع و تفریق) و نیز استفاده از علاماتی برای مختصر نویسی ریاضی هستیم.
قرن شانزدهم شاهد یکی از کارهای مهم در تاریخ ریاضیات است. در این قرن نمادگرایی در جبر آغاز شد. نماد معروف تساوی در این قرن به کار گرفته شد که علامت یک جفت پاره خط موازی و مساوی است. به قول «رکورد» که اولین بار آنرا به کار برد، هیچ دو شیئ نمی توانند مساوی تر از این باشند. نماد رادیکال نیز در همین قرن ابداع شد. احتمالاْ این نماد به جهت شباهت آن به r و به نشانه radix (ریشه) به کار گرفته شده است. در قرن شانزدهم اعداد منفی نیز مورد توجه قرار گرفتند.
در این قرن، از ریاضیات برای مقاصد اعتقادی نیز استفاده می شد. به عنوان مثال، از ریاضی حتی برای تفسیر آیات انجیل و تورات استفاده کردند.
احتمالاْ جالبترین دستاورد ریاضی قرن شانزدهم، کشف راه حل جبری معادلات درجه ۳ و ۴ توسط چهار ریاضیدان ایتالیایی است که عبارتند از: «فرّو»،«تارتاگلیا»، «کاردانو» (یا کاردان) و «فراری». داستان این کشف و نیز زندگانی این ریاضیدانان، یکی از خواندنی ترین فرازهای تاریخ ریاضیات است که چون هدف ما بیان خلاصه ای از وقایع تاریخ ریاضی است، از شرح آن - البته با اکراه- می گذریم. برای مطالعه آن به صفحات ۲۶۶ تا ۲۷۱ جلد اول تاریخ ریاضیات هاوارد د. ایوز مراجعه فرمایید.
بالاخره باید از بزرگترین ریاضیدان فرانسوی این قرن، «فرانسوا ویت» نام برد که سهم قابل ملاحظه ای در پیشرفت مثلثات دارد. او جبردان برجسته ای نیز بود و روشی برای تقریب ریشه یک معادله ارائه و معادله درجه ۳ را به روشی غیر از روش کاردان-تارتاگلیا حل کرد.نمادهای خاصی را نیز هنگام نوشتن به کار می برد. مثلاْ به جای a2 و a3 می نوشت: aa و aaa.
البته لازم است بدانیم که در این قرن چند جدول عالی برای محاسبه نسبتهای ششگانه مثلثاتی تالیف شد که بعضی از آنها تا ۱۰ رقم اعشار دقت داشتند و محاسبه آنها ۱۲ سال طول کشید.
۷. ریاضیات در قرن ۱۷ میلادی
این قرن یکی از مهمترین قرنها در تاریخ ریاضیات است زیرا اساساْ دامنه تحقیقات گسترده در ریاضی، در همین قرن بر بشر گشوده شد، شاید به دلیل آزادیهای فکری بیشتر، پیشرفتهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و در نتیجه رفاه بیشتر زندگی-به ویژه در مقابل سرما و تاریکی شمال اروپا.
پیشرفت علم ریاضی در این قرن آنقدر وسیع و گوناگون است که حتی نوشتن خلاصه ای از آن نیز مثنوی هفتاد من کاغذ خواهد شد. به ناچار باید به گزینش بعضی از کارهای اصیلتر و مهم تر در تاریخ ریاضی این قرن تن داد. از مهمترین اکتشافات - و شاید هم اختراعات - ریاضی در این قرن می توان به مطالب زیر اشاره کرد:
الف) کشف لگاریتم
ب) تدوین علامات و نمادگذاریهای کنونی جبری
ج) گشوده شدن پهنه جدیدی در هندسه محض به ویژه هندسه تصویری
د) آغاز اتصال جبر و هندسه با کشف هندسه تحلیلی
ه) پیشرفتی شگرف در نظریه اعداد و نیز تولد نظریه احتمال
و) کشف یکی از بزرگترین دستاوردهای بشر یعنی حساب دیفرانسیل و انتگرال
شاید بهترین راه برای بررسی تاریخ ریاضی این قرن، شرح مختصری از زندگانی ریاضیدانان برجسته قرن هفدهم باشد.
ریاضیدانان برجسته قرن هفدهم:
این قرن را می توان قرن بهره برداری از حسابان نامید. وسیله ای که بلافاصله پس از کشف، قادر به حل مسائلی شد که قبل از آن تسخیر ناپذیر می نمودند. گستردگی کاربرهای آن حتی در مکانیک و نجوم، چنان اعجاب آور بود که اکثر ریاضیدانان این قرن را به خود جذب کرد و باعث تالیف مقالات بسیار شد. متاسفانه دقت کافی نیز در اثبات قضایا منظور نمی شد و کم کم دومین بحران بزرگ تاریخ ریاضیات شکل گرفت (اولین بحران، کشف عدد اصم در یونان باستان بود). این بحران، ورود بعضی از تناقضات عجیب و غریب در ریاضیات بود. مشکلی که بخش بزرگی از فعالیتهای ریاضیدانان قرن نوزدهم، معطوف به حل آن شد. قرن هجدهم شاهد رشد بیش از پیش نظریه احتمال، معادلات دیفرانسیل، هندسه تحلیلی، نظریه اعداد و نظریه معادلات بود. ضمنا در این قرن معادلات دیفرانسیل با مشتقات جزئی، هندسه ترکیبی و هندسه دیفرانسیل نیز پا به عرصه وجود گذاشتند. حال مشابه روشی که در قرن هفدهم پی گرفتیم به معرفی ریاضیدانان بزرگ این قرن می پردازیم؛ با توجه به این نکته که مطالب زیر بسیار کوتاه و کاملا گزینشی هستند. ذکر این نکته نیز لازم است که برای فهم بعضی از مطالب زیر به معلومات دانشگاهی نیازمندیم.
در مرگ مغزی، خونرسانی به مغز متوقف شده، اكسیژن رسانی به آن انجام نمی گیرد.مغز تمام کارکرد خود را از دست می دهد و دچار تخریب غیر قابل برگشت می گردد. اگرچه پس از مرگ مغزی اعضای دیگر از جمله قلب، کبد و کلیه ها هنوز دارای عملکرد هستند، بتدریج در طی چند روز آینده، از کار خواهند افتاد.
بیمار مرگ مغزی، صحبت نمی کند، نمی بیند، به هیچ یک از تحریکات خارجی پاسخی نمی دهد و بدون استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی قادر به تنفس نخواهد بود.
علل شایع مرگ مغزی كدامند؟
تصادفات رانندگی، وارد آمدن ضربه شدید به سر، سقوط از ارتفاع، غرق شدن در آب، مسمومیت ها، خونریزی های داخلی مغز و همچنین سكته مغزی.
مرگ مغزی چگونه رخ میدهد؟
هر گونه آسیب شدید به مغز می تواند منجر به تورم بافتی شود. از آنجاییکه مغز در یك فضای بسته (استخوان جمجمه) قرار دارد و جایی برای این افزایش حجم وجود ندارد، بر بخش های پایین تر مغز (ساقه مغز) فشار آورده، مانع جریان گردش خون به قسمت های بالا یی می گردد و بیش از پیش مانع اكسیژن رسانی میشود.
این فرایند ممكن است چند دقیقه یا چند روز بدرازا بكشد. قلب به کمک دستگاه تنفس مصنوعی به فعالیت ادامه داده، به اعضای دیگر اكسیژن می رساند، در حالیكه بافت مغز و ساقه مغز كه وظیفه كنترل تنفس و ضربان قلب را بر عهده دارند از این ماده حیاتی(اكسیژن) محروم مانده، دچار مرگ می شوند.
چرا در مرگ مغزی، بیمار تا مدتی دارای ضربان قلب و تنفس می باشد؟
قلب تا زمانی كه دارای اكسیژن رسانی باشد، به ضربان خود ادامه میدهد. در بیمار مرگ مغزی، دستگاه تنفس مصنوعی ( ونتیلاتور ) اكسیژن لازم را برای ضربان قلب فراهم خواهد کرد و به محض جدا کردن دستگاه از بیمار قلب هم از كار خواهد افتاد.
كما چیست؟ آیا همان مرگ مغزی است؟
كما در واقع یك نوع اختلال در كاركرد مغز است كه شخص دچار كاهش شدید سطح هوشیاری میگردد و به هیچ یک از تحریكات پیرامونش، پاسخ نمیدهد.
در كما شانس بهبودی برای برخی بیماران وجود دارد، در صورتیكه در مرگ مغزی بهبودی بیمار غیر ممکن و مرگ وی ظرف چند روز حتمی است.
زندگی نباتی چیست و چه فرقی با مرگ مغزی دارد؟
زندگی نباتی، با مرگ مغزی کاملا متفاوت است.
این وضعیت تقریبا همیشه در پی كما رخ می دهد. با اینکه شخص بیدار بنظر می رسد ( چشمانش باز است ) و دارای یك سری حركات غیر ارادی اعضای خویش است، هیچ عملكرد ذهنی و شناختی ندارد.
این ها در واقع بیمارانی هستند كه بدنبال آسیب شدید مغزی، برای سالهای متمادی زنده می مانند و به نظر هوشیارند، بدون اینكه بتوانند با محیط اطراف خود ارتباطی برقرار كنند.
آیا از ظاهر فرد بیمار میتوان فهمید كه او دچار مرگ مغزی شده است؟
خیر، فردی كه دچار مرگ مغزی شده، مانند کسی است که در خوابی عمیقی فرو رفته است. ریه هایش به كمك دستگاه تنفس مصنوعی ( ونتیلاتور ) از هوا پر می شوند، قلبش به سبب اكسیژن رسانی دارای ضربان است و حتی پوست او گرم و برنگ صورتی می باشد.
آیا بیمار بدنبال مرگ مغزی درد را احساس می كند؟
خیر. پس از وقوع مرگ مغزی، در انسان هیچگونه احساس درد و اندوهی وجود نخواهد داشت.
آیا مواردی از مرگ مغزی بوده است که بهبود یافته باشند؟
خیر، امکان بهبودی و بازگشت بیمار مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد.
مواردی که شنیده اید فرد دچار مرگ مغزی شده و سپس بهبود یافته است، در واقع مرگ مغزی نبوده است.
این بیماران در کمای عمیق بوده ولی نزدیکان آنها و یا حتی گاهی برخی از پزشکان و پرستارانی که درباره تفاوت مرگ مغزی و کما اطلاعات کافی ندارند چنین برداشت نادرستی کرده اند.
کُما يک حالت عدم هوشياري عميق و طولاني است که در اثر اختلال عملکرد هر دو نيمکره مغز يا مراکز و سيستم هاي مسوول هوشياري ايجاد مي گردد.
به غير از کماي کامل، حالات خفيف تر کاهش سطح هوشياري مانند حالت نيمه کما و خواب آلودگي شديد هم ممکن است اتفاق بيفتد.
اختلال هوشياري به همراه هذيان نيز، توجه و شناخت را مختل مي کنند اما معمولا قابل برگشت هستند.
عواملي که موجب کما مي شوند:
1 ـ ضربه هاي مغزي يا آسيب دو طرفه نيم کره ي مغز و در موارد کم تر شايع، آسيب يک طرفه
2 ـ مسموميت ها اعم از دارويي، مواد مخدر، داروهاي روان گردان و الکل
3 ـ افت يا افزايش شديد قند خون
4 ـ نرسيدن اکسيژن به مغز در اثر ايست قلبي، تنفسي يا موارد ديگر
5 ـ افزايش فشار داخل مغز به علت سکته هاي مغزي يا خون ريزي مغزي
6 ـ بالا رفتن اوره ي خون
علايم و نشانه ها
* اختلالات حرکات چشم و تغيير قطر مردمک ها
* مشکل تنفسي به صورت بي نظمي يا قطع کامل تنفس
* اختلال حرکتي به صورت فلج اندام و پرش عضلاني يا تشنج دائم
معاينه ي حرکات مردمک چشم در اين بيماران بسيار حائز اهميت است. چشم ها ممکن است به سمت پايين، بالا يا طرفين منحرف گردد يا حرکات چرخشي دو طرفه ي مداوم، پيدا کند. تنفس نيز مي تواند دچار اختلال شديد شده و بيمار به دستگاه تنفس مصنوعي نياز پيدا کند.
پيش آگهي کما بستگي به علت وقوع کما، مدت کما و ميزان اختلال هوشياري دارد اگر بيماري به هر دليلي دچار ايست قلبي - تنفسي گردد و احياي مجدد او بيش از 3 تا 5 دقيقه طول بکشد آسيب غير قابل برگشت در مغز ايجاد مي شود(ذخيره ي اکسيژن در مغز فقط 20 ثانيه است). در اين حالت در واقع بيمار دچار کماي کامل و احتمالا مرگ مغزي مي شود.
انسان به طور طبيعي داراي سطح هوشياري 15 است که بعد از ضربه هاي مغزي سطح هوشياري کاهش يافته و به 3 تا 5 مي رسد. اگر مردمک ها به نور واکنش نداده و پاسخ حرکتي نيز به تحريکات دردناک ديده نشود بيمار شانسي براي بهبودي ندارد.
بعضي کماها قابل برگشت هستند؛ مانند کماهاي ناشي از اختلالات متابوليک و بعضي از کماهاي ناشي از سکته ها و ضربه هاي مغزي که ميزان آسيب کمتري به بافت مغزي رسانده باشد.
درمان
باز کردن راه هاي تنفسي در صورت لزوم و برقراري سريع تنفس و گردش خون، بستري سريع در ICU و انجام کارهاي محافظتي شامل کنترل فشار داخل مغز و بيوشيمي خون و...
مرگ مغزي
در يک بيمار دچار مرگ مغزي، هيچ گونه عملکردي از فعاليت مغزي ديده نمي شود.
بيمار بدون دستگاه تنفس مصنوعي نمي تواند نفس بکشد و مردمک ها به نور پاسخ نمي دهند، ساقه ي مغز نيز به تحريکات جواب نمي دهد.
از نظر آنژيوگرافي جريان خون مغز متوقف است و در نوار مغزي نيز هيچ پاسخي ديده نمي شود.
در مرگ مغزي تمام سلول هاي مغز دچار نکروز و آسيب شديد بوده که مي تواند به علت نرسيدن اکسيژن به مغز براي مدتي بيش از 20 دقيقه باشد. بيمار در اين حالت ظرف 48 ساعت تا يک هفته دچار وقفه قلبي هم مي شود.
ساختمان چشم انسان (آناتومي چشم)
كار اصلي چشم آن است كه نورهايي را كه از خارج دريافت مي كند طوري روي پرده شبكيه متمركز كند كه تصوير دقيقي از شيء مورد نظر روي پرده شبكيه ايجاد شود. شبكيه اين تصاوير را به صورت پيام هاي عصبي به مغز ارسال مي كند و اين پيام ها در مغز تفسير مي شوند. بنابراين براي واضح ديدن، قبل از هرچيز لازم است كه نور به طور دقيق روي پرده شبكيه متمركز شود.
ساختمان چشم شبيه يك كره است. در قسمت جلوي اين كره يك پنجره شفاف به نام قرنيه وجود دارد. نور از محيط خارج وارد قرنيه شده پس از عبور از مردمك به عدسي مي رسد. عدسي نور را به صورت دقيق روي شبكيه متمركز مي كند تا تصوير واضحي بر روي شبكيه ايجاد شود.
براي آنكه اشياء به صورت دقيق و واضح ديده شوند لازم است مسيري كه نور در چشم طي مي كند شفاف باشد و قرنيه و عدسي نور را درست روي شبكيه متمركز كنند.
وقتي جسم نوك تيزي به چشم ما نزديك مي شود ما بي اختيار پلك ها را مي بنديم. پلك ها در حقيقت ساختمان هاي تمايز يافته اي از جنس پوست و عضلات زير پوستي هستند كه وظيفه محافظت از چشم ها را بر عهده دارند. مژه ها مثل يك صافي از ورود گرد و غبار و ذرات مختلف به داخل چشم جلوگيري مي كنند. خود پلك ها دو وظيفه مهم دارند: اول آنكه مثل يك ديوار دفاعي جلوي قسمت عمده اي از كره چشم را مي گيرند و از كره چشم محافظت مي كنند، دوم آنكه پلك ها هر 5 تا 10 ثانيه يك بار باز و بسته مي شوند كه اين امر به شسته شدن ميكروب ها و ذرات خارجي از سطح چشم كمك مي كنند و در حقيقت سطح چشم را جارو مي كند. به علاوه باز و بسته شدن پلك ها به توزيع يكنواخت اشك بر روي كره چشم كمك مي كند.
ملتحمه يك لايه شفاف محافظ است كه سطح داخلي پلك ها و روي سفيدي كره چشم را مي پوشاند. در ملتحمه رگ هاي خوني و گلبول هاي سفيد به مقدار زيادي وجود دارد. اين رگ ها و سلول هاي دفاعي تا حد زيادي از ورود ميكروب ها و عوامل بيماري زا به قسمت هاي عمقي چشم جلوگيري مي كند. به علاوه ترشحات ملتحمه سطح چشم را نرم و مرطوب نگه مي دارد و در حقيقت سطح چشم را روغنكاري مي كند كه اين امر باعث آسان تر شدن حركات چشم در جهات مختلف مي شود.
قرنيه قسمت شفاف جلوي كره چشم است كه از پشت آن ساختمان هاي داخلي تر كره چشم مثل عنبيه و مردمك ديده مي شود. قرنيه چشم را مي توان به شيشه پنجره تشبيه كرد. همانطور كه اگر شيشه پنجره كثيف باشد اشياء بيرون تار ديده مي شوند، اگر بر روي قرنيه كسي لكه يا كدورتي وجود داشته باشد فرد اشياء را تار مي بيند. به علاوه همانطور كه از پشت يك شيشه موجدار يا مشجر اشياء كج و كوله و ناصاف ديده مي شوند. در صورتي كه سطح قرنيه ناهموار باشد اشياء ناصاف و تار ديده مي شوند.
البته قرنيه انسان يك تفاوت مهم با شيشه پنجره دارد و آن هم اينكه شيشه پنجره يك سطح صاف است در حاليكه قرنيه بخشي از يك كره است. اين ساختمان كروي باعث مي شود كه قرنيه چشم مثل يك ذره بين عمل كند و نورهايي را كه از محيط خارج وارد كره چشم مي شوند به صورت پرتوهاي همگرا درآورد كه تصوير واضحي روي شبكيه ايجاد كنند. البته در همه افراد اين امر به صورت دقيق اتفاق نمي افتد. مثلاً اگر انحناي قرنيه كسي بيشتر از حد طبيعي باشد تصاوير به جاي آنكه روي پرده شبكيه بيفتد در جلوي پرده شبكيه تشكيل مي شود. چنين فردي نزديك بين (ميوپ) است. همچنين اگر انحناي قرنيه كسي كمتر از حد طبيعي باشد تصاوير به جاي آنكه روي پرده شبكيه بيفتند در پشت آن تشكيل مي شوند. چنين فردي دوربين (هيپروپ) است. به طوري كه مي بينيم قرنيه افراد نقش مهمي در تعيين دوربيني يا نزديك بيني يا شماره چشم افراد دارد. به همين علت اكثر روش هاي جراحي براي اصلاح ديد و شماره عينك روي اين بخش از چشم انجام مي گيرد. مثلاً در روش هاي ليزر (PRK)، ليزيك(LASIK)، لازك(LASEK) و جراحي با تيغه الماس (RK) مقدار انحناي قرنيه تغيير مي كند و شماره چشم فرد اصلاح مي شود. همچنين استفاده از لنز تماسي (كنتاكت لنز) كمك مي كند كه انحناي قرنيه فرد موقتاً به اندازه مطلوب برسد و ديد فرد اصلاح شود.
عنبيه بخش رنگي پشت قرنيه است كه رنگ چشم افراد را تعيين مي كند. رنگ اين بخش در چشم افراد مختلف متفاوت است و از آبي و سبز تا عسلي و قهوه اي تغيير مي كند. در وسط عنبيه سوراخي به نام مردمك وجود دارد كه مقدار نور وارد شده به چشم را تنظيم مي كند. كار مردمك مثل پرده اي است كه پشت پنجره آويزان شده و نور ورودي به اتاق را كم و زياد مي كند. همانطور كه وقتي نور خارج شديد و زياد باشد، پرده را مي بنديم تا نور كمتري به اتاق وارد شود، وقتي چشم در محيط پر نور قرار مي گيرد مردمك تنگ مي شود تا مقدار نور كمتري وارد چشم شود. به همين صورت وقتي چشم در محيط كم نور قرار مي گيرد مردمك گشاد مي شود تا نور بيشتري وارد چشم شود.
اتاق قدامي فضاي كوچكي است كه بين قرنيه و عنبيه قرار دارد. در اين فضا مايعي به نام زلاليه جريان دارد كه به شستشو و تغذيه بافت هاي داخل چشم كمك مي كند. همانطور كه در يك استخر براي پاك ماندن استخر مرتباً مقداري آب خارج مي شود و به جاي آن آب تصفيه شده وارد مي شود، در چشم هم مرتباً مقداري از مايع زلاليه خارج مي شود و مايع زلاليه جديدي كه در چشم توليد شده است جايگزين آن مي شود. اگر به هر دليلي تعادل بين توليد و خروج اين مايع به هم بخورد مقدار مايع زلاليه در چشم افزايش پيدا مي كند و فشار داخل كره چشم از حد طبيعي بيشتر مي شود. (مقدار طبيعي فشار چشم در افراد بالغ بين 10 تا 21 ميلي متر جيوه است). بالا رفتن فشار چشم به پرده شبكيه و عصب بينايي آسيب مي زند و باعث بيماري آب سياه يا گلوكوم مي شود.
عدسي يك ساختمان شفاف در پشت عنبيه است كه در متمركز كردن دقيق پرتوهاي نور بر روي شبكيه به قرنيه كمك مي كند. ضخامت عدسي چشم در شرايط مختلف تغيير مي كند و بسته به آنكه شيء مورد نظر در چه فاصله اي از فرد قرار داشته باشد ضخامت عدسي كم و زياد مي شود. بنابراين فرد مي تواند اشياء را در فواصل مختلف (از بي نهايت تا حدود 20 سانتي متري و گاهي نزديك تر) به طور واضح ببيند. هرچه سن افراد بيشتر مي شود قدرت تغيير شكل عدسي كمتر مي شود به طوري كه در حدود سن 40 سالگي قدرت تغيير شكل عدسي آنقدر كم مي شود كه اكثر افراد براي ديدن اشياء نزديك و انجام كارهايي مثل مطالعه و خياطي به عينك كمكي براي ديد نزديك (عينك مطالعه) نياز پيدا مي كنند. اين همان حالتي است كه به آن پير چشمي گفته مي شود.
با گذشت سن علاوه بر آنكه قدرت تغيير شكل عدسي كم مي شود ميزان شفافيت عدسي هم كم مي شود. گاهي كدورت عدسي آنقدر زياد مي شود كه مثل پرده اي ديد فرد را تار مي كند. اين كدورت عدسي را اصطلاحاً آب مرواريد يا كاتاراكت مي گويند.
زجاجيه مايع ژله مانند شفافي است كه داخل كره چشم را پر مي كند و به آن شكل مي دهد. زجاجيه از پشت عدسي تا روي پرده شبكيه وجود دارد. با گذشت سن ساختمان ژله مانند زجاجيه تغيير مي كند و در بعضي جاها حالت آبكي پيدا مي كند. در اين حال بعضي قسمت هاي زجاجيه شفافيت خود را از دست داده و سايه اي روي پرده شبكيه مي اندازند كه فرد آن را به صورت اجسام شناور كوچكي مي بيند كه مثل مگس در ميدان بينايي بالا و پايين مي روند. اين حالت اصطلاحاً مگس پران گفته مي شود.
شبكيه يك پرده نازك حساس به نور (شبيه فيلم عكاسي) است كه در عقب كره چشم قرار دارد. پرتوهاي نوري كه به شبكيه برخورد مي كنند به پيام هاي عصبي تبديل مي شوند كه از طريق عصب بينايي به مغز منتقل مي شوند و در مغز تفسير مي شوند.
در شبكيه انسان انواع مختلفي از سلول هاي گيرنده نوري وجود دارد كه ميزان حساسيت آن ها به نور متفاوت است. گيرنده هاي نوري استوانه اي بيشتر براي ديد در محيط هاي تاريك به كار مي روند. گيرنده هاي مخروطي براي تشخيص رنگ و جزئيات ظريف تمايز يافته اند. ترتيب قرار گيري اين سلول ها در شبكيه طوري است كه در ناحيه مركزي شبكيه (ماكولا) تعداد گيرنده هاي مخروطي بيشتر است. بنابراين وقتي فردي به صورت مستقيم به شيئي نگاه مي كند تصوير آن شيء مستقيماً روي ماكولا در جايي مي افتد كه تعداد سلول هاي مخروطي بيشتر است و در نتيجه شيء با وضوح بيشتري مشاهده مي شود.
مشيميه پرده نازك سياه رنگي است كه دور شبكيه را احاطه كرده است. اين پرده تعداد زيادي رگ هاي خوني دارد كه مواد غذايي را به بخش هايي از شبكيه مي رساند. به علاوه سلول هاي اين لايه حاوي تعداد زيادي رنگ دانه سياه ملانين است كه رنگ سياهي به اين بخش از چشم مي دهد. وجود رنگ سياه مانع از انعكاس نورهاي اضافي در داخل كره چشم مي شود و به تشكيل تصوير واضحتر كمك مي كند.
صلبيه بخش سفيد رنگ نسبتاً محكمي است كه دورتا دور كره چشم به جز قرنيه را مي پوشاند و از ساختمان هاي داخل كره چشم محافظت مي كند. اين بخش از چشم اثر مستقيمي در فرايند بينايي ندارد و در واقع مثل يك اسكلت خارجي از كره چشم محافظت مي كند.
عصب بينايي كه رابط كره چشم و مغز مي باشد از عقب كره چشم خارج مي شود و از طريق سوراخي در استخوان پروانه اي جمجمه به مغز مي رسد. اين عصب پيام هاي بينايي را به مغز ارسال مي كند و اين پيام ها در مغز تفسير مي شوند.
براي آنكه ما بتوانيم اشياء را در جهات مختلف ببينيم لازم است بتوانيم چشم را در جهات مختلف بالا، پايين، چپ و راست بچرخانيم. حركات كره چشم در هر چشم به وسيله 6 عضله كوچك كه به اطراف كره چشم مي چسبد كنترل مي شود. بيماري اين عضلات و يا عدم هماهنگي آن ها مي تواند به انحراف چشم يا لوچي منجر شود.
تاريخچه کونگ فو تاريخچه انساني و خلق آن آغاز تفکر به حرکت فکريست که بعدها حرکت بدني نيز به آن آميخته شد . ابتدا انسان به تقويت فکر و درون فکري )به خود آمدن) روي آورد و بر اين نگرش رياضت را لازمه بريدن از بندهاي (من دروغين) و ارتقاء و پرورش (من حقيقي) دانست و جوکي و يوگا (يعني به زير يوغ در آوردن تن و بدرون خود نگاه کردن و تفکرنمودن) يکي از شديدترين صورتهاي رياضت که با اعمالي از قبيل روزههاي طولا ني و ثابت به يک نقطه نگاه کردن ساعتها بيحرکت ماندن و کنترل تنفس همراه بود .
بودا که با نام ايشان همه آشنا هستند خود از جمله کساني بود که در اين راه اهتمام ورزيد و به روشنبيني وآگاهي يعني (نيروانا) دست يافت نيز معتقد بود که افرادي که از اين طريق توانستند به روشن بيني و تقويت نيروي فکري دست يابند از نظر جسمي کاملا ضعيف بوده و ناتوان گشته اند . بدين بيان ذن اساتيک تنها به يک نيمه از انسان توجه داشت و جسم را کاملا فراموش مي کرد . تا اينکه يکي از پيروان آئين بودا بنام "داروما تايشي" از هندوستان به چين سفر ميکند تا اصول دين بودايي را به پادشاه ليانگ تعليم دهد وي در چين و در معبدي بنام شائولين سو (Shaolin szu) اقامت و به تعليم مکتب خودش ميپردازد مقررات و نظامات شديدي که از طرف داروما تايشي اعمال مي شد شاگردانش را خسته و منزوي ميگرداند و از فرط تلاش که به منظور تمرکز قوا تحمل ميکردند به حالت اغماء مي انداخت .
داروما تايشي پس از اين مرحله و براي ايجاد نيروي فيزيکي برتر نه سال وقت خويش را صرف کرد و ساکت و آرام در دنياي خود فرو رفت و در اين فکر به تجربياتي دست زد . از جمله تکه چوبي را بر گرفت و در زمين نمناک بطور عمود فرو کرد چنانکه چوب به اندازه بند انگشت در زمين فرو نشست و در حرکت دوم نيرو و حرکت دوراني به چوب داد و در زمين نشاند و اين بار چوب دو برابر دفعه اول در زمين فرو رفت و اين بود که به حرکات مختصر دست و پاي خود نيروي دوران داد ولي آنچه او خلق نمود حرکاتي مختصر و محدود بود که بعد از دراما تايشي و در طول زمان اين حرکات سيرتکاملي خود را پيمود و سپس از نظر علمي و اسرار هندسي و تاثيرات نيروي ثقل جاذبه و ميدان مغناطيسي بر روي بدن مورد بررسي قرار گرفت و بالاخره کونگ فو باحرکات و فلسفه اي که امروز شاهد آنيم پديد آمد . پيدايش و تکامل هنر علمي و يا هنر مبارزهاي کونگ فو مبارزه انديشه تن از تعاليم ويژه شخصي بنام (کوما) و (توما) سرچشمه گرفته است. به هر حال هنرمبارزهاي کونگ فو به شکل امروزي مستقيماً به تکنيک فکري و جسمي ( توآ ) مربوط مي شود که خود از هنر قديمي (دين ما) مي باشد. به مفهوم علمي از هستي و يا جهان تن و روان آدمي مايه ميگيرد
راهبر بر پيروانش مي آموزد هر چند انديشه پايگاه برتر و مايگاه راز عالم است اما اساس آن در جسم بنيان گير ميشود که با ملحق شدن جسم و روح به يکديگر انرژي حاصل از آن نمايان ميشود.
راهبر توآ در دانشکده انشاء تن و روان پس از يازده سال انديشيدن درباره نيروهاي فيزيکي، انشاء پزشکي شامل بر طب سوزني و سلسله اعصاب ، علم فيزيولوژيک ، ماده و انرژي، ذن، انشاء علوم، روانشناسي ، علم روح و انشاء فلسفه و نگرش تفکر آينده که انشاء انسان امروزي را در بر ميگيرد حرکاتي براي دست و پا ايجاد مي کند که به نام کونگ فو توآ لقب ميگيرد .
شالبند سفيد - همراه
شال سفيد به نشانه آمادگی و ورود به خويشتن خويش است. شالبند سفيد براي داوطلبين مقدماتي در کونگ فو توآ ميباشد و مبتدي بودن شخص و خالي بودن از تجربه و فلسفه پاکي و قابليت رنگ پذيري ( يعنی ورود به مرحله تغيير و حرکت) داراي هفت خط راديکال ميباشد. به این شخص (همراه) میگویند.
شالبند سبز خط سفید - سیر راهدان
این شال به کمر همراهانی بسته میشود که قادر به دریافت خط 1 تا 5 یعنی (آناتوآ- آتادو- سوتو- سام سامائه- مایانه) میباشند، که همراه با پوشیدن کت قرمز میباشد. به این شخص (سیر راهدان) میگویند. البته قبل از این شال (بدون سند) شال دیگری وجود دارد به عنوان شال (سفید خط سبز) یعنی )سیر سبز) که به روایتی میگویند همراهانی که قادر به دریافت خط 1 تا 4 میباشند، این شال را به کمر میبندند.
لازم به تذكر است که درسال ۱۳۵۷ جای خط سه و چهار با هم تعويض شد، يعنی درحال حاضر خط سه سوتو و خط چهار سام سامائه می باشد. علت اين جابجائی پيچيدگی و ازدياد حركات سام سامائه ذكر گردید.
شالبند سبز - راهدان
شال سبز به نشانه روئيدن درفضای فيزيكی بدن می باشد. از شال سفيد تا شال سبز (حس توما توماي ما) اجراي 17909 تکنيک و ترکيب و عکسالعمل سازي و خاصيت موجي فيزيولوژي انساني لازم است. دريافت شال سبز در حد مربيگري ميباشد و (راهدان) خوانده ميشود.
مراحل شالبند سبز
خط 1 آناتوآ
آناتوآ به معناي شاهين نماي ترازوي جهان از تن وروان و گوهر بودگي انسان و کشف سلسله زمان و نفوذ به مرز دانايان و آگاهي به آزادي انسان است. آناتوآ به معناي من مساوي تو و تو مساوي من و من و تو به معني ما و ما يعني عالم کيهان و مجموعه اسرار آشکار و پنهان که راز جهانش ميخوانيم. آناتوا با 515 تکنيک، ترکيب و عکس العمل سازي و خاصيت هاي موجي بر اسرار هندسي و خلاف حرکت بدني در مسير عالم ذرات است.
خط 2 آتادو
آتادو به معناي اسرار خلقت يا هستي و يا نبرد به ترکيب نيستي است. آتادو با 1353 تکنيک، ترکيب و عکسالعمل سازي و خاصيتهاي خلاف موجي به منظور برگردان عالم ذرات و انديشه حيات است.
خط 3 سوتو
سوتو به معناي مرز دانائي و خروج از دايره خام عقلي و انهدام ترس از زندگي است. سوتو با 1873 تکنيک، ترکيب و عکسالعمل سازي و خاصيتهاي موجي بر اسرار هندسي در دانشکده انشاء تن وروان مي باشد.
خط 4 سام سامائه
سام سامائه به معناي کاوش است به معناي آدمي چيست؟ انسان چيست؟ تولد آغاز و آغاز تولد او هستي است يا نيستي و يا هستي و نيستي او يکي است. گرديدن انسان به چيست؟ سام سامائه با 3993 تکنيک، ترکيب و عکسالعمل سازي بر اساس دانشکده انشاء تن و روان تشکيل يافته است.
خط 5 مایانه
مایانه به معناي تو و من و من و تو و تو و طبيعت مربوط به من و توست. تشکيل يافته از 1225 حرکات جابهجايي با پيچشهاي دوراني و استفاده از دستگاههايي به نام روما در تمرين مبارزات ميباشد.
خط 6 کوآنا - وست مایانه
کوآنا به معناي تضاد، به معناي صفوف نامناسب، ناهنجاريهاي رواني وعدم آشنائي به عالم کيهان و ترسان از ورود به جهان تفکرآميز و فلسفه گرايي و از حرکات و اسرار فيزيکي انساني عدم توجه به علوم بنياني و ناآگاهي به اساس رواني و ترسان براسرار مجهول انساني و مجهود کردن انسان به درک آشکار عالم پنهاني که اين نيرو متکي بر هفت مايگاه توآ سروده دانايي است.
قسمت دوم خط 6 وست مایانه
وست مایانه به معناي انهدام اختلالات بي معني و نابود کردن ناهنجاريهاي مبارزه انسان درمرز آشکار و پنهان به درک انديشه هاست. خط 6 مجموعاً تشکيل يافته از 5649 تکنيک وترکيب و عکسالعمل سازي در دانشکده انشاء تن و روان ميباشد.
خط 7 وایما باتو
واي ما باتو به معني پنجه مرگ است. اين معني در کونگ فو توآ ازهفت مايگاه نيايش به سازندگان انديشهها و دادرسي انسانها به شناخت و بررسيهاي زيربناها و ايجاد انسان به بينشها و دانشها با اجراي 3301 تکنيک، ترکيب و عکسالعمل سازي است.
بعد از این مراحل کت شخص کونگ فو کا به رنگ قرمز تغییر یافته و در سمت چپ سینه آرم سیمرغ دوخته شده و آرم ماتو بر روی آستین بازوی سمت چپدوخته میشود.
شالبند قهوه ای - راهبان
به نشانه سوختن در وراء نيروهای فيزيكی و روياروئی درميدانهای مبارزه می باشد. شال قهوه ای (راهبان): (حس نورما به تو) با 52091 تکنيک، ترکيب و عکسالعمل سازي و خاصيت موجي با استدلال علمي در حرکات تکنيکي درجه ليسانس ميباشد.
این تکنیک ها به طریق دورانی با نرمشهای عمومی و نرمشهای یوگا و انواع مبارزات تن به تن، دفاع شخصی، عبور از ضربات مبارزه ای که این خود نیز بر پایه اصول علمی و فنی فزیولوژی بدن انسانی استوار است که شاگرد پس از طی این مراحل شالبند قهوه ای را دریافت میدارد.
شالبند مشکی - جهانبان
به نشانه عبور از مرز تاريكيها و رسيدن به نور و شناخت دقيق كونگ فو و ابداع تكنيك می باشد.
شال مشکی (جهانبان): (تاکيون توبرما) به معني عبور از مرز تاريکيها و نادانيهاست و ورود به دنياي اسرارآميز نيروهاي فيزيکي و فيزيولوژي بدن انسان با اجراي 3000 تکنيک و ترکيب و عکسالعمل سازي متکي بر استدلال علوم، رياضيات، فيزيک و شيمي به درجه فوق ليسانس ميباشد.
شالبند قرمز
به نشانه شناخت اسرار تن وروان و علوم هندسی و رياضيات و فيزيك و روانشناسی جهان پزشكی و طب سوزنی و (ذن ) می باشد. شالبند قرمز (حس توما به گيتک) گذشتن از خود و در خود فنا شدن و به پائينترين مرحله انساني رسيدن و همچون خون براي ادا به جهات جامعه بارور شدن است.
شالبند قرمزخط سفید - راهبر
در حقيقت نشانه پير معبد و شال بازنشستگی است.
راهبر: (يارومه) سلسله اين مايگاه در تغييرات روح و روان و منطق حالات و حرکات مهر بقاء تا کي بودن وچگونه بودن (هستي هستا) و بيان توان در طريقت دانا و به عالم معنا (در زمان بي زمان) نوشتني و گفتني فارق از دانشکده انشاء تن و روان (توآ) بازنشستگي را راهبري (پروفسورا) مي گويند.
دانشکده انشاء تن و روان |
(فلسفه اتایمی)
رنگ سفيد وسط دايره علامت صلح و دوستى در روى كره زمين است و رنگ قرمز علامت خون و رنگ سفید آخر علامت مرگ یا فدا شدن - و ما در اين دايره با كسى مسابقه نمى دهيم، ما فقط مبارزه مى كنيم و دايره اوتايمى ما اول صلح و دوم خون و نهايت مرگ است.
------------------------------------
میدان شجاعت و قدرت - میدان آزمایش سرعت و برتری فکری - میدان جهاد و ایثار و آزمایش - میدان تثبیت و شناساندن خود در جهت باروری و بارور کردن
میدان دفاع:
اوتایمی میدان دانایی - سرعت عمل - پرواز و اوج تکنیکی همراهان است و قرمزی اوتایمی و قرار گرفتن همراه در آن به عنوان پشتوانه ای برای خونهای شهیدان و ادامه دهنده راه حق و گذشتن از خود - برای رهایی از وابستگی و گریز از فرهنگ بیگانه و سوگند وفاداری و پیمان برادری است - تن ندادن به ذلت و حفظ کردن عزت و شرف است
قلب یک تلمبه عضلانی است که در سینه قرار دارد و بطور مداوم در حال کار کردن و تلمبه زدن است. قلب بطور شبانه روزی خون را به سرتاسر بدن تلمبه میکند. در حدود ۱۰۰۰۰۰ بار در روز قلب ضربان میزند. برای اینکه قلب بتواند این کار سنگین را انجام دهد نیاز دارد که توسط شریانهای کرونری ، به عضله خودش هم خونرسانی مناسبی صورت پذیرد. *
آناتومي قلب
این عضو مخروطی شکل بصورت کیسهای عضلانی تقریبا در وسط فضای قفسه سینه (کمی متمایل به جلو و طرف چپ) ابتدا در دل اسفنج متراکم و وسیعی مملو از هوا یعنی ریهها پنهان شده و سپس توسط یک قفس استخوانی بسیار سخت اما قابل انعطاف مورد محافظت قرار گرفته است. ابعاد قلب در یک فرد بزرگسال حدود ۶×۹x12 سانتیمتر و وزن آن در آقایان حدود ۳۰۰ و در خانمها حدود ۲۵۰ گرم (یعنی حدود ۰/۴ درصد وزن کل بدن) میباشد. قلب توسط یک دیواره عضلانی عمودی به دو نیمه راست و چپ تقسیم میشود. نیمه راست مربوط به خون سیاهرگی و نیمه چپ مربوط به خون سرخرگی است. هر یک از دو نیمه راست و چپ نیز مجددا بوسیله یک تیغه عضلانی افقی نازکتر به دو حفره فرعی تقسیم میشوند. حفره های بالایی که کوچکتر و نازکتر هستند بنام دهلیز موسوم بوده و دریافت کننده خون میباشند. حفرههای پایینی که بزرگتر و ضخیمترند بطن های قلبی هستند و خون دریافتی را به سایر اعضاء بدن پمپ میکنند. پس قلب متشکل از چهار حفره است: دو حفره کوچک در بالا (دهلیزهای راست و چپ ) و دو حفره بزرگ در پایین (بطنهای راست و چپ). * شریانهای کرونری شریانهای کرونری از آئورت بیرون میآیند. آئورت ، شریان یا سرخرگ اصلی بدن میباشد که از بطن چپ ، خون را خارج میسازند. شریانهای کرونری از ابتدای آئورت منشا گرفته و بنابراین اولین شریانهایی هستند که خون حاوی اکسیژن زیاد را دریافت میدارند. دو شریان کرونری (چپ وراست ) نسبتا کوچک بوده و هر کدام فقط ۳ یا ۴ میلیمتر قطر دارند. این شریانهای کرونری از روی سطح قلب عبور کرده و در پشت قلب به یکدیگر متصل میشوند و تقریبا یک مسیر دایرهای را ایجاد میکنند. وقتی چنین الگویی از رگهای خونی قلب توسط پزشکان قدیم دیده شد، آنها فکر کردند که این شبیه تاج میباشد به همین دلیل کلمه لاتین شریانهای کرونری (Coronary یعنی تاج) را به آنها دادند که امروزه نیز از این کلمه استفاده میشود. از آنجایی که شریانهای کرونری قلب از اهمیت زیادی برخوردار هستند، پزشکان تمام شاخهها و تغییراتی که میتواند در افراد مختلف داشته باشد را شناسایی کردهاند. شریانهای کرونری چپ دارای دو شاخه اصلی میباشد که به آنها اصطلاحا نزولی قدامی و شریان سیرکومفلکس یا چرخشی میگویند و این شریانها نیز به نوبه خود به شاخههای دیگری تقسیم میشوند. این شریانها ، باعث خونرسانی به قسمت بیشتر عضله بطن چپ میشوند. بطن چپ دارای عضلات بیشتری نسبت به بطن راست میباشد زیرا وظیفه آن ، تلمبه کردن خون به تمام قسمتهای بدن است. شریانهای کرونری راست ، معمولا کوچکتر بوده و قسمت زیرین قلب و بطن راست را خونرسانی میکند . وظیفه بطن راست تلمبه کردن خون به ریهها میباشد. شریانهای کرونری دارای ساختمانی مشابه تمام شریانهای بدن هستند اما فقط در یک چیز با آنها تفاوت دارند که فقط در زمان بین ضربانهای قلب که قلب در حالت ریلکس و استراحت قرار دارد، خون دراین شریانها جریان مییابد. وقتی عضله قلب منقبض میشود، فشار آن به قدری زیاد میشود که اجازه عبور خون به عضله قلب را نمیدهد، به همین دلیل قلب دارای شبکه موثری از رگهای باریک خونی است که تمام نیازهای غذایی و اکسیژن رسانی آن را به خوبی برآورده میکند. در بیماران کرونری قلب ، شریانهای کرونری تنگ و باریک میشوند و عضلات قلب از رسیدن خون و اکسیژن به اندازه کافی محروم میگردند. (مانند هنگامی که که یک لوله آب به دلایل مختلفی تنگ شود و نتواند به خوبی آبرسانی کند). در این صورت ، در حالت استراحت ممکن است اشکالی برای فرد ایجاد نشود ،, اما وقتی که قلب مجبور باشد کار بیشتری انجام دهد و مثلا شخص بخواهد چند پله را بالا برود، شریانهای کرونری نمیتوانند بر اساس نیاز اکسیژن این عضلات ، به آنها خون و اکسیژن برسانند و در نتیجه شخص در هنگام بالا رفتن از پلهها دچار درد سینه و آنژین قلبی میگردد. در چنین مواقعی اگر فرد کمی استراحت کند، درد معمولا از بین خواهد رفت. اگر یک شریان کرونری به علت مسدود شدن آن توسط یک لخته خون ، به طور کامل جلوی خونرسانیاش گرفته شود، قسمتی از عضله قلب که دیگر خون به آن نمیرسد، خواهد مرد و این یعنی سکته قلبی.
تصویر شماتیک سیستم گردش خون انسان
این تصویر شماتیک را «لیندا نای» ایجاد کرده است. در این تصویر به طرز جالبی سیستم گردش خون بدن انسان، نمایش داده میشود. این عکس نشان میدهد که چگونه خون توسط قلب در عروق به جریان درمیآید و چگونه تبادل اکسیژن توسط گویچههای سرخ انجام میشود:
دستگاه گردش خون و لنف شامل ، خون ، قلب و رگهاست. خون پمپ شده از قلب که حاوی مواد غذایی و اکسیژن میباشد، توسط سرخرگها در بدن توزیع میگردند.
شریانها پس از انشعاب به شاخههای باریک ، شریانچهها را بوجود میآورند و شریانچهها نیز به انشعابات باریکتری به نام مویرگ ختم میشوند. مبادله مواد بین خون و سلولهای اندامهای مختلف در سطح مویرگها انجام میگیرد. پس از مبادله مواد ، خون مویرگی به وریدچهها منتقل شده و نهایتا توسط وریدهای بزرگ مجددا به قلب برمیگردد.
خون
خون بافت همبند تخصيص یافتهای است که سلولهای آن در داخل ماده زمینهای مایعی به نام پلاسمای خون شناورند.
خون ۷ الی ۸ درصد وزن بدن را تشکیل میدهد و حجم آن در یک فرد بالغ بطور متوسط ۵ لیتر میباشد. خون به واسطه گردش در داخل رگهای خونی عامل اصلی توزیع مواد غذایی ، اکسیژن و حرارت در بدن و انتقال دیاکسید کربن و مواد زاید حاصل از فعالیت سلولها از بافتها به ارگانهای دفعی است.
خون همچنین هورمونهای مترشحه از غدد داخلی را به ارگانهای مورد نظر حمل میکند.
خون در خارج از بدن منعقد شده و سلولها و مواد غیر محلول آن به صورت تودهای نسبتا سفت به نام لخته خون درمیآید. و قسمت محلول آن به صورت مایعی زرد و روشن به نام سرم از آن جدا میگردد. برای جلوگیری از انعقاد خون ، به منظور مطالعات خونی ، مقداری هپارین (یک ماده ضد انعقاد) یا سیترات به آن افزوده میشود.
در این حالت اگر اجازه داده شود سلولهای خونی ته نشین شوند ، ملاحظه خواهد شد از نظر حجمی حدود ۵۵ درصد خون از پلاسما و ۴۵ درصد آن از سلولهای خونی تشکیل شده است. سلولهای خونی شامل گویچه های قرمز ، گویچه های سفید و پلاکتها هستند.
قلب
قلب یک تلمبه عضلانی است که در سینه قرار دارد و بطور مداوم در حال کار کردن و تلمبه زدن است. قلب بطور شبانه روزی خون را به سرتاسر بدن تلمبه میکند. در حدود ۱۰۰/۰۰۰ بار در روز قلب ضربان می کند. برای اینکه قلب بتواند این کار سنگین را انجام دهد نیاز دارد که توسط شریانهای کرونری، به عضله خودش هم خونرسانی مناسبی صورت پذیرد.
این عضو مخروطی شکل بصورت کیسه ای عضلانی تقریبا در وسط فضای سینه (کمی متمایل به جلو و طرف چپ) قرار گرفته و بوسیله ریه ها پنهان شده و توسط یک قفس استخوانی بسیار سخت اما قابل انعطاف مورد محافظت قرار گرفته است.
ابعاد قلب در یک فرد بزرگسال حدود ۱۲*۹*۶ سانتیمتر و وزن آن در آقایان حدود ۳۰۰ و در خانم ها حدود ۲۵۰ گرم(یعنی حدود ۴ درصد وزن کل بدن) می باشد.
قلب توسط یک دیواره عضلانی عمودی به دو نیمه راست و چپ تقسیم می شود. نیمه راست مربوط به خون سیاهرگی و نیمه چپ مربوط به خون سرخرگی است. هر یک از دو نیمه راست و چپ نیز مجددا بوسیله یک تیغه عضلانی افقی نازک تر به دو حفره فرعی تقسیم می شوند.
حفره های بالایی که کوچکتر و نازک تر هستند بنام دهلیز موسوم بوده و دریافت کننده خون می باشند. حفره های پایینی که بزرگتر و ضخیم ترند بطن های قلبی هستند و خون دریافتی را به سایر اعضاء بدن پمپ می کنند.
پس قلب متشکل از چهار حفره است : دو حفره کوچک در بالا (دهلیزهای راست و چپ ) و دو حفره بزرگ در پایین(بطن های راست و چپ).
ب) گلبولهای سفید
این گلبولها در مغز استخوان ، تیموس ، گرههای لنفاوی و طحال تولید میشوند گلبولهای سفید کلیه اجزای یک سلول جانوری را دارند و همه نوع فعالیتهای حیاتی را انجام میدهند. تعداد گلبولهای سفید در هر میلیمتر مکعب خون انسان در حدود هفت هزار است که در مقایسه با تعداد گلبولهای قرمز این مقدار بسیار کم است. گلبولهای سفید به دو گروه گرانولوسیت و آگرانولوسیت تقسیم میکنند.
۱- گرانولوسیتها
هسته چند قسمتی و سیتوپلاسم آنها دانهدار است و ۷۰ درصد از گلبولهای سفید خون را تشکیل میدهند. این گلبولها خاصیت بیگانه خواری دارند و به هنگام گردش در خون ، باکتریها و سایر مواد خارجی را با ایجاد پاهای کاذب و عمل فاگوسیتوز به درون خود میکشند و آنها را هضم میکنند و از بین میبرند. این گلبولها همچنین میتوانند از میان سلولهای پوششی جدار مویرگها عبور کرده و وارد فضای بین سلولی شوند و این عمل سلولهای سفید را دیاپدز میگویند. گرانولوسیتها به سه گروه تقسیم میشوند.
نوتروفیلها
سلولهای کروی ، هسته دارای دو یا چهار لب پیوسته به هم توسط رشتههای باریک است. ۱۵ – ۱۲ میکرومتر قطر دارند. و کار فاگوسیتوز (ریزه خواری) جانداران میکروسکوپی را انجام میدهند.
بازوفیلها
سلولهای کروی ، هسته با دو لب نامشخص و ۱۲ – ۱۰ میکرومتر قطر دارند. و هیستامین که باعث التهاب بافتها میشود و هپارین که جلوگیری از تشکیل لخته میکند را آزاد میسازند.
ائوزینوفیلها
سلولهای کروی ، هستهها اغلب دو لب دارند، ۱۲ – ۱۰ میکرومتر قطر دارند و مواد شیمیایی که باعث کاهش التهاب میشود ترشح میکنند و به کرمهای انگلی معینی حمله میکنند.
۲-آگرانولوسیتها
هسته نسبتا درشت و سیتوپلاسم یکنواخت دارند و شامل لنفوسیتها و مونوسیتها هستند.
لنفوسیتها
سلولهای کروی با هسته گرد ، سیتوپلاسم تشکیل حلقه باریک را در اطاف هسته می دهد ۸ – ۶ میکرومتر قطر دارند. لنفوسیتها در افراد بالغ حدود ۲۵ درصد از گلبولهای سفید را تشکیل میدهند. و بیشتر در دستگاه لنفاوی یافت میشوند.
لنفوسیتها دو نوعند :
نوع B که در مغز استخوان تولید و بالغ میشوند. اما در گرههای لنفاوی جای میگیرند و نوع T که پس از ساخته شدن در مغز استخوان در تیموس مراحل رشد و نمو خود را طی میکنند.
ظاهر لنفوسیتها T , B در زیر میکروسکوپ بهم شبیه است اما فاصلههای آنها متفاوت است. سلولهای B آنتی کور(پادتن) ترشح میکنند. آنتی کورها ملکولهای پروتئینی و از نوع گلوبولینها هستند. سلولهای T بر خلاف سلولهای B در سطح فرد گیرندههای آنتی کور مانندی دارد که به کمک آنها به آنتی ژن میکروبها میچسبند. بدین ترتیب سلولهای T متحرک هستند و خود به محل عفونت یافته میروند.
مونوسیتها
سلولهای کروی یا نامنظم میباشند. هستهها گرد یا کلیدی شکل و یا نعل اسبی شکلند. نسبت به لنفوسیتها ، سیتوپلاسم بیشتری دارند. ۱۵ – ۱۰ میکرومتر دارند. در خون به عنوان سلولهای فاگوسیت کننده عمل میکنند دستگاه گردش خون را ترک کرده و تبدیل به ماکروفاژها میشوند که باکتریها ، سلولهای مرده ، اجزای سلولی و بقایای درون بافتی را فاگوسیتوز میکنند در بدن بخصوص در کبد ، طحال و گرههای لنفاوی یافت میشود
ج) پلاکتها (Plackets)
اجسام کروی یا بیضوی کوچکی به قطر ۴ – ۲ میکرون هستند که از قطعه قطعه شدن سیتوپلاسم سلولهای بزرگی به نام مگا کاریوسیت در مغز استخوان حاصل میشود، فاقد هستهاند. با وجود این در مهره داران پست سلولهای هسته داری به نام ترومبوسیت معادل پلاکت می باشد.
پلاکتها را ترومبوسیت نیز می نامند. تعداد پلاکتها ۴۰۰ – ۲۰۰ هزار در هر میکرولیتر خون می باشد. و عمر آنها ۱۱ – ۸ روز می باشد. هر پلاکت توسط غشایی غنی از گلیلو پروتئین محصور شده و بررسیها بیانگر وجود آنتی ژنهای گروههای خونی ABO در غشای پلاکتها می باشد
.
کار اصلی پلاکت جلوگیری از خونریزی است. که این عمل با چسبیدن پلاکتها به همدیگر و محل آسیب دیده رگ و ترشح مواد دخیل در انعقاد انجام میگیرد. تحریک پلاکتها در محل آسیب عروقی باعث ترشح ADP میگردد که ADP چسبیده به سطح پلاکت موجب چسبیدن پلاکتها بهم و تشکیل توده پلاکتی را میکند که به صورت درزگیر عمل کرده و از ادامه خونریزی جلوگیری میکند.
همزمان با ترشح ADP ، سروتونین و ترومبوبلاستین پلاکتی نیز ترشح میگردد. که اولی باعث انقباض عروق و دومی باعث تبدیل پروترومبین به ترومبین میشود. ترومبین ، فیبرینوژن محلول پلاسما را به فیبرین غیر محلول تبدیل مینماید که سلولهای خونی در لابهلای توری ظریف حاصل از فیبرین گرفتار شده و لخته تشکیل میگردد.
هموگلوبین چیست و چگونه بوجود می آیند؟
گویچههای قرمز حاوی مولکول پیچیدهای به نام هموگلوبین میباشد که هموگلوبین از یک قسمت پروتئینی به نام گلوبین و یک رنگدانه آهن دار به نام هِم تشکیل شده است. گلوبین مرکب از ۴ زنجیره پلی پپتیدی است که به هر زنجیره یک پورفیرین آهن دار (هِم) متصل شده است.
بر اساس نوع زنجیرههای پلی پپتیدی سه نوع هموگلوبین (Hb) در انسان قابل تشخیص میباشد که شامل HbA12 که ۲% هموگلوبین افراد بالغ را تشکیل میدهد و گلوبین آن مرکب از دو زنجیره آلفا و دو زنجیره دلتا میباشد و HbF که حدو ۱% هموگلوبین بالغین را تشکیل میدهد و در ساختمان گلوبین آن دو زنجیره آلفا و دو زنجیره گاما شرکت دارند، است.
HbF در دوره جنین ، هموگلوبین غالب میباشد و پس از تولد بوسیله HbA1 جایگزین میگردد. یکی از راههای تخمین میزان گویچههای قرمز خون ، اندازه گیری مقدار هموگلوبین با استفاده از دستگاه اسپکترو فتومتر میباشد. در این روش که مقدار هموگلوبین برحسب گرم در دسی لیتر بیان میگردد. در مردان ۱۸-۱۴ گرم بر دسی لیتر و در زنان ۱۶-۱۲ گرم بر دسی لیتر میباشد.
سنتز مولکول هموگلوبین در گلبولهای قرمز اولیه شروع میشود و تا زمانی که گلبول قرمز ، مغز استخوان را ترک میکند و وارد خون میشود، برای حدود یک روز به تشکیل مقادیر ناچیزی هموگلوبین ادامه میدهند. هر مولکول هم پس از تشکیل شدن با یک زنجیره پلی پپتیدی بسیار دراز موسوم به گلوبین که در ریبوزومها ساخته میشود، ترکیب شده و یکی از اجزا هموگلوبین موسوم به یک زنجیره هموگلوبین را تشکیل میدهد.
هر یک از این زنجیرهها دارای وزن مولکولی ۱۶۰۰۰ بوده و چهار عدد از آنها به نوبه خود بطور سست به یکدیگر متصل شده و مولکول کامل را میسازند. چون هر زنجیره یک گروه هم دارد، چهار اتم آهن در هر مولکول هموگلوبین وجود دارد که هر یک از آنها میتواند یک مولکول اکسیژن را حمل کند. هموگلوبین دارای وزن مولکولی ۶۴۴۵۸ است.
نقش هموگلوبین ها چیست؟
هموگلوبین به علت داشتن آهن که درحالت احیا شده میباشد، میتواند با اکسیژن و دی اکسید کربن ترکیب شده و به ترتیب اکسی هموگلوبین و کربو آمینو هموگلوبین تشکیل دهد. با توجه به بالابودن فشار اکسیژن در ریهها ، اکسی هموگلوبین در ریهها تشکیل شده و پس از رسیدن به بافتها ، اکسیژن جدا شده و دی اکسید کربن CO2 به آن متصل میگردد.
به این ترتیب امکان حمل اکسیژن از ریهها به بافتها و دی اکسیدکربن از بافتها به ریهها امکانپذیر میگردد. از طرف دیگر سطح بسیار زیاد گویچههای قرمز نسبت به حجم آنها (به علت داشتن شکل مقعرالطرفین) سبب تسریع و تسهیل اشباع هموگلوبین با اکسیژن در ریهها میشود. علاوه بر انتقال اکسیژن توسط هموگلوبین ، این مولکول عمل دیگری نیز انجام میدهد و آن عبارت از تثبیت فشار اکسیژن در بافتها است.
الف)گلبولهای قرمز (Erthrocytes)
به سلولهای قرمز خون مشهورند و بیشترین سلولهای خونی را تشکیل میدهند. سلولهایی بدون هسته و مقعرالطرفین هستند. در شرایط طبیعی قطر آنها بطور متوسط ۷٫۵ میکرون میباشد. اگر اندازه سلول کوچکتر از ۶ میکرون باشد میکروسیت و اگر بزرگتر از ۹ میکرون باشد، ماکروسیت نامیده میشوند. حضور گویچههای قرمز با اندازههای مختلف در خون را آنیزوسیتوزیس و حضور گویچههای قرمز با اشکال متفاوت در خون را پویکیلوسیتوزیس مینامند. که در حالات مرضی دیده میشوند
.
تعداد گویچههای قرمز در حالت طبیعی در خون زنان ۳٫۶ تا ۵٫۵ میلیون در هر میکرولیتر و در خون مردان ۴٫۱ تا ۶ میلیون در هر میکرولیتر میباشد. نسبت حجم سلولهای خون به کل خون برحسب درصد را هماتوکریت مینامیم. هماتوکریت در زنان سالم و بالغ ۴۵ – ۳۵ درصد و در مردان سالم و بالغ ۵۰ – ۴۰ درصد میباشد.
ساختمان و کار گلبولهای قرمز
گلبولهای قرمز سلولهایی مقعرالطرفین و قابل انعطاف هستند که ضمن عبور از مویرگها بهم چسبیده و به صورت میلهای استوانهای درمیآیند که رولکس نامیده میشود. شکل ویژه و انعطاف پذیری زیاد گویچههای قرمز را به پروتئینهای محیطی ویژهای نسبت میدهند که به سطح داخلی غشای اریترویسیتها چسبیدهاند. برخی از بیماریهای ارثی خون مانند کروی یا بیضی شکل بودن گویچههای قرمز از نقص پروتئینهای فوق ناشی میگردد.
غشای این سلولها همچنین حاوی رسپتورهای مربوط به گروههای خونی میباشد. گویچههای قرمز خون حاوی مولکول پیچیدهای به نام هموگلوبین میباشد. عمر گلبولهای قرمز ۱۲۰ روز میباشد. و پس از پایان این مدت بوسیله ماکروفاژهای طحال ، کبد و مغز استخوان فاگوسیته میشوند. کاهش تعداد گویچههای قرمز در خون را کم خونی Anemia و افزایش گویچههای قرمز در خون را پلی سیتمی Polycytemia مینامند.
رگها
رگها اندامهایی هستند که بوسیله آنها خون به تمام نقاط مختلف بدن می رود
دیواره رگهای خونی به جز دیواره مویرگها از نظر ساختمانی از سه لایه داخلی ، میانی و خارجی تشکیل شده است.
الف) لایه داخلی:
این لایه از یک ردیف سلول سنگفرشی ساده مشتق از مزودرم به نام آندوتلیوم و بافت همبند شل زیرین آن به نام طبقه زیراندوتلیال تشکیل شده است. آندوتلیوم بر روی تیغه پایه قرار گرفته و طبقه زیر آندوتلیال حاوی الیاف الاستیک و رتیکولر و بطور نادر در شریانهای الاستیک سلولهای عضلانی است.
ب) لایه میانی:
این لایه معمولا از عضلات صاف تشکیل شده که در بین آنها الیاف الاستیک ، کلاژن ، رتیکولر و پروتئوگلیکانها قرار گرفتهاند. مواد بین سلولی در دیواره رگها توسط سلولهای عضله صاف سنتز میشود.
ج) لایه خارجی یا ادونتیس :
خارجی ترین لایه عروق و مرکب از الیاف کلاژن نوع I و الیاف ارتجاعی است که بطور طولی قرار گرفتهاند . این لایه معمولا در امتداد با بافت همبند اطراف رگها قرار دارد و تشخیص آنها از یکدیگر مشکل میباشد. در عروق بزرگ این لایه حاوی رگهای تغذیه کننده خود عروق موسوم به رگها میباشد. انواع رگها در بدن عبارتند از : شریانها ، وریدها و مویرگها در رگهای لنفی میباشد.
رگهای بدن ما عبارت اند از :
۱- شریان ها (سرخرگ) ۲- وریدها (سیاهرگ) ۳- مویرگ ها ۴- رگهای لنفی
شریانهای کرونری:
شریانهای کرونری از آئورت بیرون می آیند. آئورت، شریان اصلی بدن می باشد که از بطن چپ، خون را خارج می سازند. شریانهای کرونری از ابتدای آئورت منشا گرفته و بنابراین اولین شریانهایی هستند که خون حاوی اکسیژن زیاد را دریافت می دارند. دو شریان کرونری (چپ وراست ) نسبتا کوچک بوده و هر کدام فقط ۳ یا ۴ میلیمتر قطر دارند.
این شریانهای کرونری از روی سطح قلب عبور کرده و در پشت قلب به یکدیگر متصل می شوند و تقریبا یک مسیر دایره ای را ایجاد می کنند. وقتی چنین الگویی از رگهای خونی قلب توسط پزشکان قدیم دیده شد, آنها فکر کردند که این شبیه تاج می باشد به همین دلیل کلمه لاتین شریانهای کرونری (Coronary) را به آنها دادند که امروزه نیز از این کلمه استفاده می شود.
از آنجایی که شریانهای کرونری قلب از اهمیت زیادی برخوردار هستند، پزشکان تمام شاخه ها و تغییراتی که می تواند در افراد مختلف داشته باشد را شناسایی کرده اند. شریانهای کرونری چپ دارای دو شاخه اصلی می باشد که به آنها اصطلاحاً نزولی قدامی و شریان سیرکومفلکس یا چرخشی می گویند و این شریانها نیز به نوبه خود به شاخه های دیگری تقسیم می شوند.
این شریانها, باعث خونرسانی به قسمت بیشتر عضله بطن چپ می شوند. بطن چپ دارای عضلات بیشتری نسبت به بطن راست می باشد زیرا وظیفه آن، تلمبه کردن خون به تمام قسمتهای بدن است. شریانهای کرونری راست، معمولا کوچکتر بوده و قسمت زیرین قلب و بطن راست را خونرسانی می کند . وظیفه بطن راست تلمبه کردن خون به ریه ها می باشد.
شریانهای کرونری دارای ساختمانی مشابه تمام شریانهای بدن هستند اما فقط در یک چیز با آنها تفاوت دارند که فقط در زمان بین ضربان های قلب که قلب در حالت ریلکس قرار دارد، خون دراین شریانها جریان می یابد. وقتی عضله قلب منقبض می شود، فشار آن به قدری زیاد می شود که اجازه عبور خون به عضله قلب را نمی دهد،
به همین دلیل قلب دارای شبکه موثری از رگهای باریک خونی است که باعث می شود تمام نیازهای غذایی و اکسیژن رسانی آن را به خوبی انجام دهد. در بیماران کرونری قلب، شریانهای کرونری تنگ و باریک می شوند و عضلات قلب از رسیدن خون و اکسیژن به اندازه کافی محروم می گردند (مانند هنگامی که که یک لوله آب به دلایل مختلفی تنگ شود و نتواند به خوبی آبرسانی کند).
در حالت استراحت, ممکن است اشکالی برای فرد ایجاد نشود, اما وقتی که قلب مجبور باشد کار بیشتری انجام دهد و مثلا شخص بخواهد چند پله را بالا برود، شریانهای کرونری نمی توانند بر اساس نیاز اکسیژن این عضلات، به آنها خون و اکسیژن برسانند و در نتیجه شخص در هنگام بالا رفتن از پله ها دچار درد سینه یا آنژین می گردد. در چنین مواقعی اگر فرد کمی استراحت کند، درد معمولا از بین خواهد رفت.
اگر یک شریان کرونری به علت مسدود شدن آن توسط یک لخته خون، به طور کامل جلوی خونرسانی اش گرفته شود، قسمتی از عضله قلب که دیگر خون به آن نمی رسد، خواهد مرد.
http://sklf.blogfa.com/cat-71.aspx
دانلود كتابها و جزوات دانشگاهي
کبد انسان چگونه کار میکند؟- جگر سیاه در یک نگاه!
پرومتئوس که از اساطیر یونانی است، مجازات می شود. مجازاتش این است که به صخره ای در ناحیه قفقاز زنجیر می شود تا هر روز صبح عقاب یا کلاغی وحشی، قسمتی از کبد او را بخورد و شب دوباره با رشد کبد خورده شده، غذای عقاب یا کلاغ وحشی آماده مصرف باشد. این، از باورها و افسانه های یونانیان است. غرض از مطرح کردن این داستان پرداختن به بزرگ ترین غده بدن و تنها عضوی است که با از بین رفتن بخشی از آن، می تواند بافت خود را بازسازی کند و به شکل اول درآید. درباره کبد، مختصری می نویسیم...
۱۴ وظیفه اصلی کبد
كبد در بدن انسان چه كاري انجام مي دهد؟
وظایف کبد را می توان اینچنین برشمرد:
۱) کبد مسوول بیش از ۵۰۰ کار کرد حیاتی در بدن است.
۲) بیش از یک لیتر خون در هر دقیقه از طریق کبد فیلتر می شود.
۳) تفکیک مواد مغذی از مواد زاید، سم زدایی، تجزیه مواد شیمیایی و یا تبدیل مواد شیمیایی سمی و غیرقابل دفع به مواد غیرسمی و قابل دفع (متابولیزه کرده و غیرفعال کردن سموم) از کارکردهای کبد است.
۴) یک کبد سالم قادر است ۱۰۰ درصد باکتری ها و سموم را پیش از آنکه به جریان عمومی خون بدن راه یابند، از بدن دفع کند.
۵) کبد در حفظ تعادل و تنظیم هورمون های بدن نقش دارد.
۶) کبد در ذخیره سازی و متابولیسم چربی ها، کربوهیدرات ها و پروتئین ها نقش دارد.
۷) کبد محل ذخیره گلوکز (قند) خون است. کبد گلوکز را تبدیل به گلیکوژن کرده و در خود ذخیره می کند. در صورت نیاز مجددا گلیوکوژن را تبدیل به گلوکز کرده و به جریان خون وارد می سازد.
۸) کبد محل ذخیره چربی ها، ویتامین ها (به ویژه ویتامین های A,D,E,K,B۱۲)، املاح معدنی (آهن، فولات، مس) و سایر مواد مغذی است.
۹) کبد یک کارخانه بیوشیمیایی است:
▪ سنتز آلبومین: پروتئینی که تبادل آب میان خون و بافت های بدن را تنظیم می کند.
▪ سنتز کلسترول: کبد تمام کلسترول مورد نیاز بدن را می سازد.
▪ سنتز فاکتور های انعقاد خون
▪ ساخت گلوگز از برخی آمینو اسیدهای خاص، گلیسرول و لاکتات
▪ سنتز گلوبین: بخشی از هموگلوبین خون
▪ سنتز فاکتورهای ایمنی سیستم ایمنی بدن
▪ سنتز فسفولیپیدها و لیپوپروتئین ها سنتز تری گلیسیریدها از اسیدهای چرب و گلیسرول
۱۰) کـبد صفرا را ترشح می کند. صفرا مایعی زرد متمایل به سـبـز اسـت. صفرا وظیفه کمک به گوارش و جذب چربی ها و دفـع مــواد زاید را بر عهده دارد. ترکیبات عمده صفرا شامل کلـسترول، فسـفولیپـیـدها، بیلی روبـیـن و املاح صفراوی اسـت. صـفـرا از طـریـق مجاری متعدد صفراوی کبد ابتدا در کیسه صفرا ذخیره شده و پس از مصرف مواد غذایی حاوی چــربی به روده کوچک تخلیه می گردد. کیسه صفرا یک ارگان گلابی شکل بوده که به کبد متصل است.
۱۱) کبد مسوول زدودن بیلی روبین از خون. طحال مسوول انهدام گلبول های قرمز فرسوده و پیر است. از انهدام هموگلوبین گلبول های قرمز ماده ای زرد رنگ به نام بیلی روبین پدید می آید اما این بیلی روبین نا محلول در آب در کبد به بیلی روبین قابل دفع تبدیل می گردد.
۱۲) آمونیاک حاصل از تجزیه پروتئین ها یک ماده سمی خطرناک است که کبد با تبدیل آمونیاک به اوره این ماده سمی را از طریق ادرار از بدن دفع می کند.
۱۳) کبد تصفیه خانه و پالایشگاه بدن است. هر چیزی که ما می خوریم، می آشامیم، تنفس می کنیم و یا با پوستمان تماس می یابد، سرانجام به کبد مان می رسد. کبد وظیفه تصفیه آلاینده های هوا، آفت کش ها، دود سیگار، مواد شیمیایی، الکل، مواد مخدر و تمام داروهای مصرفی ما را به عهده دارد. اگر کبد وجود نداشت داروها برای همیشه در بدنمان باقی می ماندند و الکل هیچ گاه از بدن دفع نمی گردید.
۱۴) در ۳ ماه نخست بارداری تولید گلبول های قرمز در جنین منحصرا توسط کبد صورت می گیرد. از هفته ۲۴ بارداری به بعد مغز استخوان این وظیفه را به عهده می گیرد.
۱۸ علامت خوب کار نکردن کبد
۱) عدم تحمل غذاهای چرب و ادویه دار
۲) افزایش وزن
۳) سردرد تکرار شونده
۴) سوء هاضمه
۵) یبوست مزمن
۶) ضایعات پوستی: اگزما، پسوریازیس و جوش دانه ها
۷) طعم فلزی در دهان
۸) تورم و یا درد شدید شکم
۹)اختلالات رود ه ای، سینوسی و آلرژیک
۱۰) سیستم ایمنی ضعیف
۱۱) پیری زودرس
۱۲) خستگی مزمن
۱۳) خون ریزی و یا کبود شدن سریع پوست
۱۴) ادم(خیز) پاها.
۱۵) مدفوع آغشته به خون و یا قیر مانند و یا مدفوع کم رنگ
۱۶) ادرار خیلی تیره
۱۷) خارش طولانی مدت پوست
۱۸) بی اشتهایی، تهوع و استفراغ و علایم شبیه آنفلوآنزا
● کبد کار می کند
حتی اگر ۸۰ تا ۹۰ درصد سلول هایش را از دست بدهد
کبد از مقاومت، قدرت بازسازی و ترمیم خارق العاده ای برخوردار است. هرگاه کبد 80 تا 90 درصد سلول هایش را نیز از دست بدهد باز هم قادر است به وظایفش عمل کند. همچنین کبد قادر است خودش را به طور کامل احیاء و باز سازی کند حتی اگر بخش عمده کبد با عمل جراحی برداشته شود، کبد پس از چند هفته قادر است کاملا خودش را بازسازی کند. از این رو در پیوند کبد تنها لوب بزرگ تر کبد فرد سالم به بدن فرد دریافت کننده پیوند زده می شود که پس از چند هفته هم اهداکننده و هم دریافت کننده کبدشان بازسازی می گردد اما کبد فنا ناپذیر هم نیست. سمومی مانند الکل، برخی داروها و ویروس هایی همچون هپاتیت B و C می توانند آسیب دایمی به کبد وارد سازند.
● جگر سیاه در یک نگاه
بزرگ ترین و پیچیده ترین ارگان بدن کبد است. کبد بزرگ ترین غده بدن نیز محسوب می گردد. کبد در قسمـت راسـت شکم و زیر قفسه سینه درست زیر دیافراگم قرار دارد. کبد مخروطی شکل بوده و سطحی صاف، نرم و لاستیک مانند دارد. رنگ آن قهـوه ای متـمـایل بـه قـرمز تـیـره است. کبد از دو بخش به نام لوب بزرگ و کوچک تشکیل شده است. وزن آن از ۱.۲ تا ۲.۵ کیلوگرم متغیر بوده و با ابعاد ۲۰ سانـتـی مـتـر طـول در ۱۷ سانتی متر عرض و ضخامت ۱۲ سانتی متر است. کارکردها و وظایف متعدد کبد آن را به یک عضو بسیار حیاتی و مهم تبدیل ساخته است. تمام خون برگشتی از دستگاه گوارش که حاوی مواد غذایی است ابتدا به کبد می رود. بنابراین تمام غذایی که ما می خوریم در کبد پردازش می شود.نمایی از سیروز کبدی (بیماری ای که در مراحل پیشرفته اختلال عملکرد کبد بروز می کند)
کار کیسه صفرا در انسان انباشتن و تغلیظ صفرا است تا به هضم چربی کمک نماید. وقتی که چربی وارد اثنی عشر می شود باعث تحریک و ترشح هورمون Cholecystokinin توسط مخاط روده می شود. هورمون مذکور از راه خون وارد کیسه صفرا شده و باعث انقباض آن می شود که در نتیجه صفرای غلیظ شده وارد مجرای کلدوک و بعد به روده کوچک وارد می شود که وجود آن برای امو لسیفیکسا سیون ( ذره – ذره شدن) ( Emulsification ) چربی های مورد نیاز است.
قطع شدن جریان صفرا که بیماریهای کیسه صفرا به وجود می آید می تواند باعث اختلال هضم چربی ها شود .
در حدود ۵ تا ۱۰ درصد از افراد بالغ دچار بیماریهای کیسه صفرا می شوند التهاب و عفونت کیسه صفرا را کولسیستیت ( Cholecystitis ) و به وجود آمدن سنگ کیسه صفرا کوله لیتیاز ( Cholelithiasis ) می نامند تشکیل سنگ کیسه صفرا وقتی رخ می دهد که کلسترول ، رنگ دانه های صفراوی ، املاح صفراوی، کلسیم و مواد دیگر در کیسه صفرا رسوب می کنند.
علت اصلی تشکیل سنگ کیسه صفرا نامعلوم است. رکود ، عفونت و اختلال متابولیک و یا تغییرات شیمیایی به نظر می رسد نقش داشته باشند. نشانه ها و علائم بالینی ( Symptoms ) در بیماریهای کیسه صفرا : درصد بالایی از ناراحتی های کیسه صفرا بدون علامت و ( Silent ) خاموش هستند.
در زمانی که عفونت و یا مسدود شدن کیسه صفرا توسط سنگ در مجرای ( Cystic ) ( درد های کولیکی شدید در صورت انقباض کیسه صفرا پیش می آید هضم و جذب غذاهای چرب باعث ناراحت شدن Discomfort ) بیمار و اختلال در هضم و جذب Imgaired Digestion چربی ها به علت مختل شدن ترشح صفروی به وجود می آید.
در بعضی از بیماران به دلائل نامعلوم تحملشان نسبت به بعضی از سبزیجات ( Legumes ) – خربزه و میوه هایی مانند توت ( Berries ) کم می شود.
در کلیه سیستیت های حاد – شکم درد – نفخ شکم، حالت تهوع، استفراغ و تب نیز می تواند از علائم باشد.
برای رژیم غذایی بیماران کیسه صفرا اصل این است که ناراحتی بیمار را با دادن غذاهای کم چرب به حداقل برسانیم. از لحاظ کالری اکثر بیماران کیسه صفراوی وزن بالاتر از طبیعی داشته و رژیم کم کالری توصیه می شود.
Serles et al در سال ۱۹۷۰ ثابت کردند بیمارانی که کالری بالا از هر نوع غذا بگیرند باعث زیاد شدن ترشح کلسترول در صفرا و تشکیل بیشتر سنگ صفراوی می شوند. با کم کردن غذاهای کم چرب و Carboydrates می توان بیماران را تا اندازه ای راحت نگه داشت .
● رژیم غذاهای کم چربی برای بیماران کیسه صفراوی
۱) غذاهایی که می توان از آن استفاده کرد، عبارتند از:
شیر کم چربی قهوه و چای و آب میوه و نان – Cereals ، Cornflakes ( برشتوک ) پنیر کم چرب تخم مرغ هفته ای سه عدد چربی های گیاهی و انواع میوه جاتی که بیمار بتواند آنها را تحمل کند. گوشت ها اعم از گوسفند و گوساله و مرغ ویا ماهی ها سرخ شده نباشد و به صورت آب پز یا کباب و یا بریان شده می توان مورد استفاده قرار داد.
سوپ های صاف شده و ادویه جات از قبیل نمک، فلفل، ادویه به حد اعتدال شیرینی جات همه رقم از قبیل مربا ژله مارمالات و شکر آزاد است.
سبزیجات از قبیل هویج – سیب زمینی – کلم و غیره همه نوع در صورت تحمل موقعی که بدون اضافه کردن کره و یا خامه آب پز شده باشند.
میوه جات همه نوع در صورت تحمل بیمار می تواند مصرف شود.
۲) غذاهایی که میباید پرهیز شود.
شیر چرب بستنی که از شیر پر چربی درست شده باشد کیک ها و شیرینی هایی که خامه و چربی داشته باشند.
تخم مرغ نیم رو و چربی های حیوانی و چربی هایی مانند خامه و سس سالاد .
از گوشت هایی که به صورت کنسرو شده پرچربی و یا گوشت های چرب – سوسیس کالباس می باید پرهیز شود.
سوپ هایی که با خامه و شیر چرب درست شده اند، شیرینی هایی از قبیل شکلات ها و غیره همچنین در صورتی که بیماران نتوانند ادویه جات را تحمل نمایند بهتر است پرهیز گردد از میوه جات اوکادو( Avocado ) – سیب کال و میوه های توتی (Berries ) را ممکن است بیماران تحمل ننمایند به طور کلی باید از غذاهای سرخ شده: آجیل – زیتون شورها ( از قبیل خیار شور) ذرت بوداده و چاشنی ها ( Relishes ) پرهیز به عمل آورد .
ناگفته نماند که ممکن است به بعضی ها غذاهایی از قبیل شیر سوسیس کالباس و غیره حساسیت داشته و هضم این غذاهای برایشان مشکل باشد در این صورت بهتر است از خوردن غذاهایی را که نمی توانند تحمل نمایند پرهیز نمایند.
چرا بدون کیسه صفرا می توان زندگی کرد؟
شما میدانید که کیسه صفرا دارید،اما آیا میدانید محل آن کجاست وعملکرد آن چیست؟کمی درباره کیسه صفرا و نقش آن در گوارش بدانیم.
آیا میدانید محل قرارگرفتن قلبتان کجاست؟بطور قطع میدانید.
آیا میدانید محل قرار گرفتن مغزتان کجاست؟جواب مثبت است.
در مورد کیسه صفرا چطور؟این یکی از اعضایی است که شما تا زمانی که مشکلی پیش نیامده باشد ، درمورد آن زیاد فکر نمی کنید.
اجازه دهید بعضی از این جاهای خالی را پر کنیم.
کیسه صفرای شما کجا واقع شده است؟
زمانی که کیسه صفرای شما شروع به درد کند ،شما بلافاصله می فهمید که جای آن کجاست.
توماس راگولاــMD,PHD ــ جراح ارشد در انستیتوی اضافه وزن و سوخت و ساز(Bariatric and Metabolic ) کلینیک کلیولند در اوهایو میگوید: "کیسه صفرا در ناحیه یک چهارم بالایی سمت راست شکم قرار دارد".
دکتر راگولا اضافه می کند :"اگر مشکلی وجود داشته باشد، به طور معمول بیمار از درد در این ناحیه شکایت می کند-درست زیر دنده ها- بعضی بیماران تهوع هم دارند.
کیسه صفرا به کبد وصل است ، تقریباّ چهار اینچ (حدود 10cm)اندازه دارد و کشیده یا به شکل گلابی می باشد.
کیسه صفرای شما چه کاری انجام میدهد؟
عملکرد اصلی کیسه صفرا، ذخیره صفرا است که به تجزیه و هضم چربی هایی که می خورید ، کمک می کند.
راگولا میگوید:" کیسه صفرا بخشی از سیستم صفراوی است که به عنوان منبع ذخیره صفرا عمل میکند.کیسه صفرا ،صفرا تولید نمی کند بلکه صفرایی که در حال حاضر توسط بدن استفاده نمی شود را ذخیره می کند".
او می گوید:" کبد صفرا را تولید می کند که از کانالهای صفراوی به کیسه صفرا جاری می شود.بعد از یک وعده غذایی،زمانی که روده کوچک هورمون کوله سیستوکینین را ترشح می کند ،صفرا از کیسه صفرا، آزاد می شود.سپس صفرا به درون روده کوچک جریان می یابد وبه تجزیه چربی ها کمک می کند".ــ برای مثال چیزبرگر بزرگی را که هم اکنون خورده اید.
چرا بدون کیسه صفرا می توان زندگی کرد؟
برای درمان بعضی از بیماری های کیسه صفرا، گاهی اوقات باید با جراحی آن را خارج کرد - اما جای نگرانی نیست - کیسه صفرا عضوی است که بدن می تواند بدون آن زنده بماند.
دکتر راگولا می گوید: "افرادی که تحت عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا قرارمی گیرند بندرت مشکلی در رابطه با عملکرد سیستم صفراوی ، دارند".
بدن می تواند از عهده ذخیره سازی صفرای اضافی، برآید واز مجاری صفراوی، برای ذخیره صفرای اضافی، استفاده کند.
راگولا ذکر می کند:"گاهی اوقات ممکن است بعد از جراحی ، مجاری صفراوی کمی متورم شوند که معمولاَ موجب نگرانی زیادی نمی گردد".
چه چیزی ممکن است باعث اشکال در کیسه صفرا شود؟
مهمترین مشکل رایج در کیسه صفرا، سنگهای کیسه صفرا هستند ــ سنگهای کوچکی که از صفرای سفت و سخت شده و کلسترول تشکیل می شوند.
سنگهای کیسه صفرا می توانند مانع خروج صفرا از کیسه صفرا، شوند و مشکلات زیر را بوجود آورند:
- درد شدید بویژه بعد از خوردن غذاهای چرب و خیلی چرب
- یرقان (زرد شدن پوست و چشمها)
- التهاب و تحریک پذیری دیواره های کیسه صفرا
مشکلات دیگری هم ممکن است در کیسه صفرا دیده شود که بسیار نادرند ، از جمله :
- سرطان کیسه صفرا
- سوراخ شدن کیسه صفرا(پاره شدن یا شکاف)
- قانقاریا(سیاه شدن و از بین رفتن نسج کیسه صفرا) در صورتی که خون به میزان کافی به کیسه صفرا نرسد.
- التهاب پانکراس(لوزالمعده) ،در صورت حرکت سنگ های صفراوی از کیسه صفرا وبستن راه مجاری پانکراس توسط این سنگ ها.
گاهی ، مشکلات کیسه صفرا مانند سنگ های صفراوی ،ممکن است هرگز ایجاد درد نکنند. اما این به معنی نبودن اشکال در آن نیست. اگر شما دردی در ناحیه بالای سمت راست شکم، احساس میکنید،بویژه بعد از خوردن غذاهای خیلی چرب،به پزشک مراجعه کنید ومراقب مشکلات کیسه صفرای خود باشید.
سالها پیش ، آزمایشی توسط دانشمندان زیست شناسی انجام شد که نتیجه ی آن حتی مورد استفاده ی تئوری سازان جامعه شناسی نیز قرار گرفت.
در این آزمایش بار اول دانشمندان یک قورباغه زنده را در یک ظرف آب در حال جوشیدن انداختند.شدت شوک وارد شده به قورباغه بحدی بود که با جهشی سریع از ظرف حاوی آب در حال جوشیدن بیرون افتاد. دانشمندان به این نتیجه رسیدند اگر این آزمایش را بارها و بارها با قورباغه های متعدد اجرا کنند باز هم همین نتیجه حاصل خواهد شد.
در آزمایش دوم یک قورباغه در یک ظرف حاوی آب با دمای اتاق قرار داده شد و ظرف مذکور بر روی یک اجاق روشن گذاشته شد. درجه اجاق طوری تنظیم شد تا آب به آرامی به نقطه جوش برسد. فکر می کنید بعد از این که آب به نقطه جوش رسید چه اتفاقی افتاد؟هیچی قورباغه در آب جوش کاملا پخته شده بود اما هرگز از آب بیرون نپرید. دانشمندان در مورد این آزمایش هم به این نتیجه رسیدند که اگر این آزمایش را بارها و بارها با قورباغه های متعدد اجرا کنند باز هم همین نتیجه حاصل خواهد شد.
جامعه شناسان با بررسی تاریخ و زندگی جوامع مختلف بشر به این نتیجه رسیدند که انسان نیز در طول تاریخ به همین شکل عمل کرده است !! و عادت کردن به شرایط به ساگی از او یک قورباغه ی پخته می سازد !!
همه ی ما ممکن است در زندگی شخصی ، اجتماعی و حرفه ای خود شرایطی داشته باشیم که به مرور به پذیرش آن عادت کرده ایم و با آنکه هیچ آنها را نمی پسندیم تلاشی نیز برای گریز از آن نمی کنیم .
شاید قورباغه ها نتوانند تغییر کنند اما حتما انسان ، اشرف مخلوقات خدای بزرگ ، می تواند با یاد آوری تئوری قورباغه ی پخته خود راازخطر پخته شدن نجات دهد .
به امید آنکه همه ی انسان های روی کره ی زمین زندگی خوب زندگی کنند و هیچ کدام به ماندن در شرایط بد عادت نکنند.
جمله های عـالی از انـسان های عـادی
به خودتان اجازه ندهید توسط این سه چیز تحت کنترل درآیید: گذشته تان، مردم و پول.
|
لطفا چنانچه از همراهان قديمي زير شخصي را ميشناسيد از طريق ارسال نظر اعلام فرماييد
بخش1 - سرآغاز
بشنو این نی چون شکایت میکند از جداییها حکایت میکند
کز نیستان تا مرا ببریدهاند در نفیرم مرد و زن نالیدهاند
سینه خواهم شرحه شرحه از فراق تا بگویم شرح درد اشتیاق
هر کسی کو دور ماند از اصل خویش باز جوید روزگار وصل خویش
من به هر جمعیتی نالان شدم جفت بدحالان و خوشحالان شدم
هرکسی از ظن خود شد یار من از درون من نجست اسرار من
سر من از نالهٔ من دور نیست لیک چشم و گوش را آن نور نیست
تن ز جان و جان ز تن مستور نیست لیک کس را دید جان دستور نیست
آتشست این بانگ نای و نیست باد هر که این آتش ندارد نیست باد
آتش عشقست کاندر نی فتاد جوشش عشقست کاندر می فتاد
نی حریف هرکه از یاری برید پردههااش پردههای ما درید
همچو نی زهری و تریاقی کی دید همچو نی دمساز و مشتاقی کی دید
نی حدیث راه پر خون میکند قصههای عشق مجنون میکند
محرم این هوش جز بیهوش نیست مر زبان را مشتری جز گوش نیست
در غم ما روزها بیگاه شد روزها با سوزها همراه شد
روزها گر رفت گو رو باک نیست تو بمان ای آنک چون تو پاک نیست
هر که جز ماهی ز آبش سیر شد هرکه بی روزیست روزش دیر شد
در نیابد حال پخته هیچ خام پس سخن کوتاه باید والسلام
بند بگسل باش آزاد ای پسر چند باشی بند سیم و بند زر
گر بریزی بحر را در کوزهای چند گنجد قسمت یک روزهای
کوزهٔ چشم حریصان پر نشد تا صدف قانع نشد پر در نشد
هر که را جامه ز عشقی چاک شد او ز حرص و عیب کلی پاک شد
شاد باش ای عشق خوش سودای ما ای طبیب جمله علتهای ما
ای دوای نخوت و ناموس ما ای تو افلاطون و جالینوس ما
جسم خاک از عشق بر افلاک شد کوه در رقص آمد و چالاک شد
عشق جان طور آمد عاشقا طور مست و خر موسی صاعقا
با لب دمساز خود گر جفتمی همچو نی من گفتنیها گفتمی
هر که او از همزبانی شد جدا بی زبان شد گرچه دارد صد نوا
چونک گل رفت و گلستان درگذشت نشنوی زان پس ز بلبل سر گذشت
جمله معشوقست و عاشق پردهای زنده معشوقست و عاشق مردهای
چون نباشد عشق را پروای او او چو مرغی ماند بیپر وای او
من چگونه هوش دارم پیش و پس چون نباشد نور یارم پیش و پس
عشق خواهد کین سخن بیرون بود آینه غماز نبود چون بود
آینت دانی چرا غماز نیست زانک زنگار از رخش ممتاز نیست
انار به نام علمى “Punica granatum L.”از خانواده پونيكاسه “Punicaceae”مىباشد. انار که از دیرباز با نام میوه بهشتی از آن یاد شده است از کلمه لاتین (granatum) به معنی میوه ای با دانه های بسیار اقتباس شده است. و دارای مواد مغذی مختلف از جمله ویتامینها و مواد معدنی است. برای نمونه انار دارای مقادیری ویتامین C و ویتامین های گروه B مثل اسید فولیک و نیاسین و مواد معدنی نظیر فسفر، منیزیوم، روی و پتاسیم است. انار با داشتن حدود mg 260 پتاسیم در هر 100 گرم (در مقابل 3میلی گرم سدیم) در کاهش فشار خون موثر است.
نتایج تحقیقات مختلف، خواص مفید زیادی را به بخشهای مختلف این میوه نسبت می دهند. برای نمونه، آب انار و پوست آن خواص بالقوه آنتی اکسیدانی دارند و با داشتن اثرات ضد سرطانی در پیشگیری و درمان انواع سرطان موثرند. همچنین نتایج تحقیقات انجام شده بر روی موش اثرات قابل توجه عصاره انار را در جلوگیری از پیشرفت تومورهای پوست و مهار رشد تومور پروستات نشان داده است. بنابراین به عقیده دانشمندان آب انار به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی، احتمالاً می تواند در انسان نقش پیشگیری از سرطان پروستات داشته باشد.
همچنین نتایج یک پژوهش نشان داد که عصاره انار قادر به مقابله با باکتریهای مولد اسهال از جمله گونه هایی از شیگلا است و بنابراین به دلیل داشتن خاصیت ضد باکتریایی و فواید آن، در درمان اسهال توصیه می گردد.
همچنین عصاره انار اثر ضد باکتریایی در مقابل باکتریهای ایجاد کننده پلاکهای دندانی دارد که در سلامت دندانها موثر است. در عین حال آب انار و پوست آن خواص ضعیف استروژنی دارند که می توانند در برطرف کردن عوارض یائسگی موثر باشند. کلمه ی انار در قرآن کتاب مقدس و همچنین اکثر کتب دینی آمده و اغلب به عنوان نماد حاصل خیزی در تاریخ اسطیر نام برده شده است. این میوه در نقاشی های قدیمی چینی وجود داشته و مصری های باستان نیز مردگان خود را با انار به خاک می سپارند.
كليات گياه شناسي
انار داراى شاخه هاى بدون تيغ و يا كمى تيغ دار مىباشد. ارتفاع اين درخت به 2 تا 5 متر می رسد. گونه (گراناتم) داراى ارقام بسيار متعددى می باشد كه هر يك از آنها خصوصيات مخصوص به خود را دارند. از لحاظ پوست اغلب قرمز روشن، ليكن برخى داراى پوست سفيد، زرد، سبز، سياه و تركيبى از اينها مىباشند، دانه انواع مختلف انار از لحاظ طعم، رنگ، ريزى، درشتى دانه و هسته (و نسبت اين دو به يكديگر)با هم متفاوت می باشند. از اين رو اين محصول با توجه بهمزه به سه دسته: ترش، ملسو شيرين تقسيم مىشود.درخت انار خاصيت توليد پاجوش زيادى دارد. واريته هاى انار از لحاظ رسيدن ميوه نيز در سه دسته : زودرس، ميان رس و دير رس قرار دارند.
گل هاى انار نارنجى متمايل به قرمز، دو جنسى، به صورت انفرادى و يا مجموعه 5-3 گل می باشند. انارهاى زينتى داراى گل هاى پُرپَر و زيبا و نسبتاً كوتاه هستند.
انار ميوه هاى درشت است كه وزن آن از 200 تا 800 گرم مشاهده مىشود. درخت يا درختچه انار دوران باردهى خود را از سال دوم به بعد شروع می كند و داراى عمر طولانى است، بويژه كه درحذف پاجوش و جانشين كردن برخىاز ساقه هاى جوان، به جاى ساقه هاى پير و همچنين هرس(فرم) و (بهره دهى) انار دقت بيشترى شود.
برگ هاى جوان انار حنائى و عنابى رنگ است و برگ هاى كامل آن سبز خوش رنگ و صاف می باشند. برگ هاى آن به شكل بيضى تا نيزهاى وبه طول 7/5 سانتتیمتر وفاقد گوشوارك يا بن برگ مىباشد. در مناطق معتدله برگ هاى انار در فصل پاييز زرد نمی شود بلكه هميشه سبز باقى می ماند.
انار را می توان به وسيله قلمه، پاجوش، خواباندن ويا ازطريق كشت بذر تكثير كرد، ليكن به لحاظ حفظ مشخصات پايه مادرى بهتراست از قلمه و پاجوش استفاده شود.
قسمت هاى مختلف درخت انار، مورد استفاده فراوانى دارد. از پوست درخت انار در دبّاغى و همچنين داروسازى و از ميوه آن براى مصرف تازه خورى واز آب انار براى تهيه نوشابه ها و نيز رب انار استفاده می شود. از ساير قسمتهاى انار از قبيل گل، برگ، پوست شاخه هاى جوان، ريشه و پوست ميوه نيز براى مصارف داروئى و صنعتى استفاده می شود.
انار يكي از ميوه هايي است كه از قديم وجود داشته است حتي در كتب قرآن کریم و مقدس چندين بار نام آن ذكر شده است . هومر شاعر معروف يونان در كتاب خود ( اوديسه ) از آن نام برده است . معروف است كه حضرت سليمان باغ بزرگي پر از درخت هاي انار داشته كه به ان عشق مي ورزيده است .
درخت انار بومي ايران و مناطق مجاور آن است . كلمه انگليسي Pomegranate از زبان يوناني مشتق شده كه به معني ( سيب با هسته هاي زياد ) مي باشد .
انار درخت كوچكي است كه ارتفاع آن تا 6 متر مي رسد و در مناطق نيمه گرمسيري مي رويد . شاخه هاي آن كمي تيغدر و برگهاي آن متقابل ، شفاف و ساده است .
گلهاي انار درشت برنگ قرمز اناري ولي بي بو مي باشد . ميوه آن كروي با اندازه هاي مختلف داراي پوستي قرمز رنگ و يا زرد رنگ مي باشد . رويهمرفته در حدود بيست نوع مختلف انار در دنيا موجود است .
دامنۀ انتشاردر ایران و جهان : انار یک گیاه نیمه گرمسیری است که از قدیم در مناطق نیمه گرم ایران میروید. در نقاط مختلف ایران،شامل بلوچستان، در مناطق مرکزی اطراف کویر مرکزی، مناطق غربی و شمال ایران به طور وحشی وجود دارد و در اغلب مناطق نیمه گرم ایران نیز به طور پرورشی کاشته میشود. در بینالنهرین، شمال آفریقا، جنوب اروپا و اسپانیا و همچنین آمریکا نیز انتشار دارد.
نام گیاه انار در زبانهای مختلف:
نام علمی: Punica granatum
فارسی: انار
عربی: رمان
انگلیسی: Punice apple, Pomegranate tree
آلمانی: Granatbaum
فرانسه: Grenadier
” انار” جواهر زمستان و میوه یلدا :مشهور است که انار از ایران برخاسته درختی است که منشأ آن به تفاوت، ایران، بینالنهرین و همچنین نواحی شمال آفریقا ذکر شده، در کل درخت انار را بومی کشور ایران می دانند ،جایی که نزدیک به 4000 سال پیش انار در آن کشت می شده است و در حال حاضر نیز نقش مهمی در آشپزی ایرانی ایفا می کند. انار در کشورهای غربی تا قرن 19 محبوب بوده ، ولی از آن به بعد جذابیت خود را به خصوص به عنوان یک میوه ی تازه از دست داده است.انار به عنوان جواهر زمستان در آب و هوای گرمسیر رشد می کند و در مناطقی با زمستان های سرد و تابستان های گرم بهترین رشد را دارد . ایران ،هند و ایالات متحده امریکا از کشورهای اصلی عمل آورنده ی آن هستند.
تركيبات شيميايي:قسمت هاي مختلف درخت انار مخصوصا پوست ريشه و ساقه انار داراي مقدري در حدود 20 درصد تانن و اسيد پوني كوتانيك Punicotaniv acid مي باشد . پوست درخت انار داراي الكالوئيدي بنام پله تيه رتين Pelletierin است .
در صد گرم دانه انار مواد زير موجود است .
انرژي 38 كالري
آب 82 گرم
پروتئين 0/4 گرم
چربي 0/3 گرم
مواد نشاسته اي 10 گرم
كلسيم 4 گرم
سديم 3 ميلي گرم
پتاسيم 260 ميلي گرم
آهن 0/5 ميلي گرم
ويتامين ب 1 0/2 ميلي گرم
ويتامين ب 2 0/03 ميلي گرم
ويتامين ب 3 0/02 ميلي گرم
ويتامين ث 4 ميلي گرم
ارزش غذایی 100 گرم انار
97/80 درصد آب
68 کیلو کالری انرژی
95/0 گرم پروتئین
3/0 گرم چربی
17/17 گرم کربو هیدرات
6/0 گرم فیبر
1/6 میلی گرم ویتامین C
3/0 میلی گرم نیاسین
259 میلی گرم پتاسیم
این مقدار بیان کننده ی درصدی از میزان توصیه شده ی روزانه برای یک فرد بالغ است.
خواص داروئي:
اندام داروئی: تمام قسمتهای این گیاه مفید و داروئی است. قسمتهای مورد استفاده درخت انار شامل گل، برگ، پوست شاخههای جوان و ریشه، پوست میوه، شیره میوه (آب انار) و عصاره تغلیظ شدۀ آن است.
فوايد و خواص درمانی و پزشکی ميوه انار
خواص آنتی اکسیدانی:
انار منبع مهم آنتی اکسیدان ها ، پتاسیم و ویتامین C است. در واقع آب انار یکی از غنی ترین منابع پلی فنل هاست ، که گروهی از آنتی اکسیدان های قوی هستند. هدف آنتی اکسیدان ها کند کردن یا جلوگیری از صدمه سلولی است که در بسیاری از بیماری ها رخ می دهد.
علاوه بر آنتی اکسیدان ، آب انار حاوی دیگر مواد مفید همچون تانن ها و آنتوسیانین ها که بنظر می رسد با بیماری ها مقابله می کنند نیز هست. آب انار همچنین دارای مقدار قابل ملاحظه ای فیبر ، نیاسین و پتاسیم است.
قدرت آنتی اکسیدانی آب انار ممکن است تقریبا سه برابر میزان آنتی اکسیدان موجود در چای سبز باشد. سایر میوه ها ی حاوی پلی فنل ها شامل توت سیاه ، زغال اخته ، پرتقال ، سیب و انگور است.
از نظر طب جدید و علم تغذیه :
انار نه تنها سرشار از ویتامین است همچنین دشمن قوی در برابر بیماری هایی همچون سرطان ، بیماری قلبی ، سکته مغزی و فشار خون بالاست.
1-انار غني از آنتي اكسيدانهاي قوي پلي فنوليك(POLYPHENOL)، تانن(TANNINS)،(PUNICALAGINS) و(ANTHOCYANINS) ميباشد.
2-الاژيك اسيد ELLAGIC ACID موجود در اناراز بروز سرطان جلوگيري كرده و رشد تومورهاي سرطاني را كند ميسازد.
3-انار براي سلامتي قلب و عروق، جلوگيري از تصلب شريانها و سكته ها، جلوگيري از پيري زودرس و آلزامير و پيشگيري از سرطانها بويژه سرطان پروستات مفيد است.
4-آب انار خاصيت ميكروب كشي و ضذ عفوني كنندگي دارد.
5-يك انار معمولي 40 درصد نياز روزانه بدن به ويتامين C را تامين ميكند. همچنين انار منبع خوبي از اسيد فوليك، پتاسيم و آهن ميباشد.
6-كاهش فشار سيستوليك خون و كلسترول بد نيز از ديگر خواص انار ميباشد.
7- آنتي اكسيدان هاي موجود در انار 3 برابر ميزان آنتي اكسيدانهاي موجود در چاي سبز و شراب قرمز است.
8-انار تشكيل پلاك عروق را تا 30 درصد كاهش ميدهد.انار ميزان نيتريك اكسايد بدن را نيز افزايش ميدهد.
9-انار خون ساز و تصفيه كننده خون است.
10-انارعطش را برطرف كرده و خنك كننده است.
11-انار براي درمان اسهال،آرتريت،زردي و بواسير مفيد است.
12-انار اشتها آور است.
13-انار در درمان كم خوني و افزايش انرژي بدن موثر و مفيد است.
14-انار تقويت كننده كبد و كليه ها ميباشد.
از نظر طب قديم ايران :طبق نظر حکمای طب سنتی به طور کلی تمام میوه انار سرد، تر و قابض است. آب فشرده انار نیز سرد و تر است و کمتر از پوست انار قابض است. پوست انار سرد و خشک و بسیار قابض است. انار ترش رودهها را خراش میدهد. بخصوص اگر ناشتا خورده شود و ممکن است موجب التهاب رودهها شود. گل انار بسیار قابض است و پوست درخت و پوست ریشه بسیار قابضتر از سایر قسمتها میباشد. اگر آب انار شیرین بعد از طعام خورده شود، برای تصفیه خون و تقویت کبد و یرقان و خفقان و سرفه گرم و صاف شدن صدا و رفع حکه و باز شدن رنگ صورت نافع است. مسهل صفرا و مقوی معده است و برای تبهای صفراوی و یرقان و جرب و حکه بسیار مفید است. مضمضمه آب آن برای زخمهای بد دهان نافع است.
براي مصارف دارويي از گل ، برگ ، پوست درخت ، پوست ريشه و دانه انار استفاده مي شود .
1)انار شيرين ادرار آور است .
2)ملين مزاج است .
3) آب انار شيرين براي بيماريهاي مجاري ادرار مفيد است .
4)ترشح صفرا را زياد مي كند.
5)آب انار اسهال را برطرف مي كند.
6)اگر آّ انار را با عسل مخلوط كرده و هر روز چند قطره در بيني بچكانيد از رشد پوليپ در بيني جلوگيري مي كنيد .
7) خون ساز است .
8)خون را تصفيه مي كند .
10)براي سالمندان بهترين دارو براي تقويت كليه است .
11)آب انار خنك كننده است .
12)رنگ صورت را شاداب مي كند .
13)صدا را باز كرده و گرفتگي صدا را برطرف مي كند .
14)براي وزن اضافه كردن انار بخوريد .
15)آب انار مقوي قلب و معده است .
۱۶) ميوه انار سرد و تر و قابض است .آب انار سرد و تر و پوست انار سرد و خشك و بسيار قابض مي باشد .
۱۷) كليه قسمت هاي درخت انار داراي تان مي باشد كه بسيار قابض است .
کدام قسمت گیاه انار اثر درمانی دارد؟
از تمام گل، برگ، پوست، ساقههای سبز و جوان پوست ریشه، پوست میوه و دانه و سرانجام عصاره و آب انار استفاده درمانی بعمل میآید. عصاره پوست درخت بعنوان ضد کرم بر ضد تیپ ورم و همچنین بر ضد هایمنولتی دوزیس مؤثر است. عصارۀ آبی اثرش کمتر از عصاره تهیه شده با سرکه میباشد. پوست ریشه آن دارای اثر کرم کشی بر ضد تیناکانینا است. میوه آن دارای مقدار زیادی تانن است. بنابراین بسیار قابض است و جوشانده میوه یا پوست میوۀ آن برای معالجه اسهال و اسهال خونی نافع میباشد. این جوشانده بعنوان مایع شست و شو برای التیام بواسیر و ترشحات سفید مهبل با لکوره آنیز مصرف میشود. در مورد التیام زخم گلو و تهیه غرغره جوشانده پوست میوه انار را توصیه میکند. میوۀ انار ضد سرفه و ملین است. گیاه دارای خاصیت باکتریکشی نیز میباشد. تخم آن مقوی معده و آب انار مقوی قلب و معده و خنککننده است. برگ درخت انار به حالت تازه یا خشک تیزابهای مطبوعی میدهد که در ضعف اعمال معده، کمی اشتها، حالت تهوع، ضعف عمومی، کم خونی بخصوص در دختران جوان، رفع خستگی عمومی بعد از پایان بیماریها، میگرن، اسهال مزمن اثر مفید دارد.برای دفع کرم کدو، دمکردۀ ریشه انار از سایر قسمتهای آن مؤثرتر است (اثر الکالوئید پله تیه رین). اثر ضد کرم و کرم کشی آن مربوط به وجود الکالوئید ایزوپله تیه رین میباشد.
انار سرشار از ویتامین است.
خوردن دانه های انار به مراتب بهتر از نوشیدن آب انار است و انار میوه ای است که به آن خون ساز می گویند و به همین علت بهترین موقع برای مصرف آن صبح و قبل از صبحانه است.
انار مقوی قلب، مفرح، دفع کننده چربی، رفع کننده سموم اغلب عفونت های داخلی است. خوردن انار با پرده های سفید آن شکم را دباغی می کند.
رب انار، برگ انار، در ضعف معده ، کم اشتهایی، تهوع، ضعف عمومی، تصفیه خون، خاصه در دختران جوان و در رفع میگرن بسیار مفید است.
دانه های میوه جنگلی انار که به (نار دان) شهرت دارد در معالجه اسهال بسیار موثر است. آب انار شیرین با شکر و نشاسته برای درد سینه و سرفه توصیه می شود.
فواید دارویی انار توسط پزشکان مورد تایید قرار گرفته و در طب سنتی از آن به عنوان داروی ضد انگل، ضد اسهال، تقویت کننده قلب، جمع کننده پوست و برای درمان زخم های دهان، خونریزی لثه، بواسیر خونی و زخم معده استفاده می شود.
اخیرا پزشکان عصاره های گوناگونی از قسمتهای مختلف درخت انار تهیه کرده و تحت آزمایشات فارماکولوژی قرار داده اند تا بتوانند ماده موثری را که فشار خون را پایین می آورد جدا کنند.
خواص ديگر انار:
1-دم كرده پوست انار گلودرد را تسكين ميدهد.
2-انار براي التهاب معده مفيد است.
3-انار قابض است بويژه پوست ريشه درخت و پوست ميوه آن.
4-جوشانده پوست ريشه درخت انار كرم معده را نابود ميسازد.
5-انار ادرار آور است.
6-براي درمان اسهال 30 گرم پوست انار را با 3 گرم دارچين در يك ليوان آب بجوشانيد و بصورت خنك ميل كنيد.
7-براي رفع گرفتگي صدا 30 گرم پوست انار را به همراه 2 گرم زاج سفيد جوشانده و غرغره كنيد.
8-براي رفع دل درد روي دانه هاي انار نمك و فلفل زده وآن را ميل كنيد.
9-براي رفع تب يك ليوان آب انار را به همراه اندكي زعفران ميل كنيد.
10-پوست انار را در زير نور آفتاب خشك كرده و تبديل به پودر كنيد. سپس آن را با اندكي فلفل سياه و نمك مخلوط كرده و همراه با خمير دندان، دندانها را مسواك بزنيد. اين مخلوط باعث سفيد و درخشان شدن دندانها شده و براي سلامتي لثه ها نيز مفيد است.
11-جوشانده پوست انار براي گلودرد و التهاب گلو مفيد بوده و همچنين خاصيت ضد كرم نيز دارد.
12-دانه انار براي حل كردن سنگ كليه و مثانه مفيد است.
خواص ديگر قسمت هاي درخت انار
1. جوشانده پوست ريشه درخت انار كرم معده و روده را از بين مي برد .
2. جوشانده پوست درخت انار نيز اثر ضد كرم درد .
3. براي برطرف كردن گلو درد و زخم گلو از جوشانده پوست انار و يا جوشانده برگهاي انار استفاده كنند .
4.خانم هائيكه عادت ماهيانه شان منظم نيست مي توانند از جوشانده برگهاي انار استفاده كنند.
5.برگهاي له شده انار را اگر روي پوست بگذاريد خارش را از بين مي برد .
6.براي برطرف كردن سوختگي پوست ، گلهاي انار را له كرده و با روغن كنجد مخلوط كنيد و اين پماد را روي قسمت سوختگي بماليد .
7. جوشانده پوست درخت و پوست ريشه درخت انار كرم كش است .
8.دم كرده گل انار اسهال مزمن را برطرف مي كند .
9.دم كرده گلهاي انار را بصورت غرغره براي از بين بردن زخمهاي دهان بكار ببريد .
10.براي برطرف كردن دندان درد ، دم كرده ريشه درخت انار را در دهان مضمضه كنيد .
11.انار ترش و شيرين (ميخوش )ادرار را زياد مي كند .
12. براي برطرف كردن بواسير بايد معقد را با جوشانده پوست انار شستشو داد .
مقابله با بیماری هاتحقیقات نشان داده اند که آب انار می تواند از خطر بیماری قلبی و سکته مغزی بکاهد. برخی مطالعات نشان داده اند که آب انار می تواند فشار خون را پایین آورد و به سلولهایی که باعث سرطان سینه می ش.وند حمله می کند.
در یک تحقیق نیز مشخص شده عصاره میوه انار ممکن است حاوی عامل موثری در برابر سرطان پوست باشد.
نوشیدن مقداری (حدود 28 گرم) آب انار در روز توسط مردان مبتلا به سرطان پروستات از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری می کند.آب انار و اثرات ضد التهاب مفاصل :تحقیق نشان داد آب انار مانع از افزایش آنزیم های ابتلا به التهاب مفاصل و از بین رفتن غضروف ها می شود.
محققان دانشکده پزشکی دانشگاه کیس وسترن ریزرف امریکا گفتند: انار دارای ماده ضد التهاب انترلوکین 1 بی است ونقش مهمی در تحلیل بردن غضروف ها در اشخاص مبتلا به دردهای مفصلی دارد.
آمار مرکز بهداشت ملی آمریکا نشان داد 20 میلیون نفر در این کشور از درد مفاصل رنج می برند.
پزشکان گفتند: درد مفاصل شایع ترین دردهاست و بسیاری از مردم برای معالجه آن از شیوه های سنتی و طب گیاهی استفاده می کنند.
انار در از بین بردن بسیاری از بیماری ها مفید است و از تحلیل رفتن غضروف ها جلوگیری می کند.زنان خوردن انار را فراموش نکنند :تحقیقات جدید حاکی از آن است که انار منبع غنی از آنتی اکسیدانها است و در حفظ بدن از بیماریهای مزمن و بیماریهایی چون بیماری قلبی و ناراحتی های خونی و تصلب شرایین نقش مهمی را داراست .مشخص شده است که هر چه زنان بیشتر در خوردن این میوه بهشتی مداومت داشته باشند باعث طول عمر و حفظ طولانی مدت بدنشان از بیماریهایی می شود که با افزایش سن به سراغ انسان می آید و همچنین این میوه شادابی و طراوت را برای زنان به ارمغان می آورد .محققان ، زنان را به خوردن این میوه سفارش می کنند زیرا آنها را در سن یائسگی از ابتلا به بیماریهای قلبی و شرایین و پوکی استخوان و سرطان سینه مصون می دارد زیرا مواد این میوه قدرت مبارزه و نابود سازی سلولهای سرطانی را بدون هیچ آسیبی به دیگر سلولهای سالم انجام می دهد .انار» از سرعت پوکي استخوان در زنان مي کاهد:«انار» منبع غني از استروژن است که مي تواند با اين خاصيت از فاز سريع پروسه پوکي استخوان در زنان يائسه جلوگيري کند; بنابراين مصرف منظم عصاره انار که محتوي روغن دانه انار باشد مي تواند از مشکلات يائسگي در زنان جلوگيري کند. مطالعات اپيدميولوژيکي نشان مي دهد که کاهش ريسک ابتلا به سرطان با مصرف رژيم هاي غني از پلي فنول ها در ارتباط است که اين مواد به مقدار فراواني در انار وجود دارند و اثرات ضد سرطاني و ضد تقسيم سلولي را در آن شامل مي شوند. همچنين چندين کاربرد درماني انار درمورد سرطان سينه و نيز سرطان پروستات گزارش شده است. مطالعات نشان مي دهد که مصرف آب انار با خاصيت ضد آتروژنيسيته در سلامت قلبي، عروقي موثر است; به طوري که در مطالعه اي اثرات مصرف آب انار توسط بيماران اترواسکلروتيک با تنگي عروقي کاروتيد ثابت شد. ترکيبات پلي فنوليک اثرات ضدالتهابي نيز از خود نشان داده اند که اين مواد عمدتا در سبزيجات و ميوه جات تازه و به ويژه انار يافت مي شوند.
انار، ضد سرطان پروستات و سرطان پوست :گروهي از پژوهشگران در دانشگاه كاليفرنيا در لس آنجلس به بررسي گروهي از مردان مرد 65 تا 70 ساله مبتلا به سرطان پروستات پرداختند كه با جراحي يا پرتوتابي درمان شده بودند اما علائمي نشان ميدادند كه بيماري در آنها به سرعت در حال بازگشت است.وجود سلولهاي سرطاني در اين افراد با اندازهگيري يك ماده شيميايي در خون به نام “آنتيژن اختصاصي پروستات” (PSA) از لحاظ عود سرطان تحت نظر قرار داشت. اين پژوهشگران مدت دو برابر شدن ميزان PSA در خون را اندازه ميگرفتند. هر چه اين مدت كوتاهتر باشد نشانه سرعت پيشرفت سرطان است.ميانگين اين زمان دوبرابرشدن در اين بيماران 15 ماه بود آما در بيماراني كه آب انار مينوشيدند ميانگين اين زمان تا 54 ماه افزايش يافت. در برخي از مردان تحت بررسي پس از سه سال از درمان اوليه عليرغم آن كه هيچ درماني جز نوشيدن آب انار دريافت نميكردند ميزانPSA ثابت باقي مانده بود.
دكر آلن پانتوك سرپرست اين تحقيق ميگويد:” من از ديدن اين بهبودي در اين افراد شگفتزده شدم. شايد با استفاده از آب انار بتوانيم نياز اين افراد را به درمانهاي مكملي مثل شيمي درماني يا هورمون درماني كه عوارض جانبي خاص خود را دارند برطرف كنيم.”
ظاهرا آب انار باعث كاهش مولكولهاي گيرنده هورمونهاي جنسي مردانه در سلولهاي پروستات ميشود. به همين دليل هورمون هاي جنسي ديگر نمي توانند سلولهاي پروستات را تحريك كنند تا به سلولهاي سرطاني تبديل شوند. همچنين آب انار آنتي ژن ويژه پروستات را هم كاهش مي دهد.
با نتايج به دست آمده در اين تحقيق به نظر مي رسد كه خوردن انار و نوشيدن آب آن براي مردان خصوصا مرداني كه مبتلا سرطان پروستات هستند، مي تواند يك روش بدون عوارض پيشگيري و در مان باشد.
بر اساس اطلاعات موجود احتمالا انار مضرات و عوارضي ندارد ، در حالي كه فوايد زيادي براي آن كشف شده است. بنابراين مصرف آن پر فايده به نظر ميرسد. البته قبلا هم اثر مطلوب انار روي سرطان پوست ثابت شده بود. شايد انار روي ساير انواع سرطان نيز اثرات مطلوبي داشته باشد. و حتي شايد در عصاره انار دارويي ضدسرطان نهفته است.
آب انار به داشتن اثرات ضدالتهابي و ميزان بالاي مواد آنتي اكسيدانت آن مشهور است.
آنتياكسيدانتها از بدن در مقابل آسيب ناشي از راديكالهاي آزاد – كه در واكنشهاي شيميايي در بدن توليد ميشوند- محافظت ميكنند.
انار همچنين حاوي موادي به نام ايزوفلاوونها است كه تصور ميرود نقشي در نابودي سلولهاي سرطاني داشته باشند.
استفاده از انار، آب انار و رب انار را براي جلوگيري از بيماري هاي قلبي عروقي و مغزي مفید است
افزايش سن، فشار خون، كلسترول، مصرف دخانيات، ديابت، بيماري قلبي عروقي از جمله عوامل در ارتباط با بيماري عروقي مغز است. و بيماريهای عروقي مغز شايع ترين بيماري سيستم عصبي مركزي است كه يكي از عوامل اصلي مرگ ومير در كشورهاي پيشرفته است.انار مجموعه اي از خواص درماني را داراست كه به آن قابليت بالايي در پيشگيري از تغييرات عروقي كه موجب بيماري مي شود، مي دهد. استفاده طولاني مدت از انار با كاهش ضايعات عروقي همراه بوده و اين ميوه به عنوان جديدترين ماده آنتي اكسيدان مي تواند در حفاظت عروقي نقش ويژه اي را ايفا كند. تقليل كلسترول و تري گليسيريدها از جمله خواص درماني انار است و اين اثرات دركنار خاصيت آنتي اكسيداني آن مي تواند در درازمدت سبب بهبود ضايعات عروقي شود. استفاده از انار، آب انار و رب انار را براي جلوگيري از بيماري هاي قلبي عروقي و مغزي به افراد سالمند توصيه كرد.مصرف روزانه يك ليوان آب انار طبيعي از پيشرفت ضايعات عروقي جلوگيري مي كند.
آیا انار خونساز است ؟این تصور که میوه انار خونساز است تصوری غیر علمی و غلط است و باید تصریح کرد که انار خواص درمانی متعددی مانند : کاهنده فشار خون دارد اما خونساز نیست چرا که خونسازی نیازمند افزایش فعالیت مغز استخوان در پی دریافت کافی اهن میباشددر حالیکه هیچ یک از میوه ها حاوی مقادیر کافی از اهن نیستند.
مضرات :كسانيكه سرد مزاج هستند نبايد در خوردن انار افراط كنند . زيرا معده را سست كرده و ايجاد نفخ مي كند . اينگونه افراد بايد انار را با زنجبيل بخورند . جوشانده پوست درخت و پوست ريشه آن كه براي رفع كرم بكار مي رود ممكن است ايجاد سرگيجه و استفراغ كند . بهر حال در خوردن جوشانده آن بايد احتياط كرد و اين كار بايد تحت نظر متخصص انجام گيرد .
نگهداري انار:انار تازه در دماي اتاق (در محل تاريك و خنك) تا يك هفته قابل نگهداري است.انار قاچ خورده درون يخچال تا 2 هفته قابل نگهداري است.دانه هاي انار را ميتوان درون يك ظرف دردار تا 6 ماه درون فريزر نگهداري كرد.
وضعیت تولید و صادرات انار در جهان:درخت انار ، 5 هزار سال پيش در ايران كاشته مي شد و نهال اين درخت از ايران به بقيه كشورهاي جهان رفته است. اكنون 1.2 ميليون تن از اين ميوه در جهان صادر مي شود.
هند اولين صادركننده انار است و پس از هند ، ايران ، امريكا ، تركيه ، اسپانيا ، تونس و فلسطين ، صادركنندگان اصلي انار هستند.
نحوه دان كردن انار:
1-تاج انتهايي انار را جدا كنيد.
2-به آرامي پوست انار را چندين برش قطري بدهيد.
3-انار را درون يك كاسه آب به مدت 5 دقيقه بخيسانيد.
4-انار را زير آب نگه داشته و دانه ها را از پوست و پرده هاي سفيد رنگ جدا كنيد. دانه ها به ته ظرف رفته، و پوست و پرده ها روي آب شناور خواهند شد.
5-پوست و پرده ها را از روي سطح آب بر داريد.
6-دانه ها را درون صافي و يا آبكش ريخته و آب آنها را بگيريد. سپس با يك دستمال تميز آنها را خشك كنيد.
سازمان کشاورزی ایالات متحده امریکا (USDA) در مورد خواص انار تحقیقات می کند:بر طبق تحقیقات سازمان کشاورزی ایالات متحده امریکا (USDA) انار منبع خوبی از آنتی اکسیدان ها ،پتاسیم و ویتامین C می باشد که بدن را در مقابل بیماری هایی نظیر سرطان ،بیماری های قلبی –عروقی و فشار خون بالا محافظت می کند.
انار برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیف ،مشکلات گردش خون ،دریافت پایین غذایی و چربی خون بالا (LDL) دارند ،مفید است.
آب انار حاوی تانن ها ،آنتوسیانین ها ،پلی فنول ها (گروهی از آنتی اکسیدان ها) و نیز مقادیر زیادی فیبر ،نیاسین ،پتاسیم است. آنتی اکسیدان های موجود در انار در پیشگیری یا کاهش سرعت آسیب سلولی که در شروع بسیاری از بیماری های دخیل است ،مرتبط می باشد.
نکات قابل توجه قدرت آنتی اکسیدانی آب انار است که قریب به 3 برابر بیشتر از چای سبز می باشد.
انتخاب هنگام خرید چه اناری را انتخاب کنیم؟ برای انتخاب انار باید انواع سنگین تر آن را انتخاب کرد و پوست آن باید صاف ،شفاف ،نازک و بدون ترک باشد.
انار شیرین بهتر است یا ترش؟بسياري از مردم معتقدند انار شيرين درمان كننده بسياري از بيماري ها و دردهاست، بله اين صحيح است زيرا همان طور كه در اثرات درماني انار مي دانيم بسياري از بيماري ها را درمان مي سازد، اما اين خواص حياتي و درماني در انار شيرين به مراتب بيشتر و كامل تر است زيرا انار شيرين، اناري است كه كاملا رسيده و تركيبات شيميايي آن، كامل گرديده است و به طور طبيعي به تكامل مواد مغذي موجود رسيده است.
بايد يادآور شويم در انار ترش كه مواد قندي آن كمتر است، مواد اسيدي مانند اسيد ماليك و اسيدستريك وجود دارد كه در بعضي از افراد ايجاد ناراحتي خواهد كرد ولي به طور كلي براي سلامتي پوست بسيار نافع است.نكته مهم اين است كه با مصرف انار، سموم بدن دفع مي گردد و اين خود در ايجاد فرح و نشاط بسيار تأثيرگذار است. در اين جا لازم به ذكر است كه كبد كه وظيفه پاكسازي سموم از بدن را داراست با مصرف انار تقويت مي گردد.
مصرف انار براي سلامت پوست و رفع لك هاي صورت بسيار مفيد است، انار براي رفع خستگي و آرامش اعصاب بسيار كارآمد است.انار يك ميوه نيست بلكه يك پزشك و يك درمان كننده بيماري هاي كبد، مسوميت هاي خون، خستگي جسمي و عصبي و بالاخره رفع كننده سرماخوردگي و بيماري هاي عفوني و انگل هاي دستگاه گوارش است
براي گوش دادن به موسيقي هاي اصيل اينجا كليك نماييد